İdare Hukuku Ders Notları

İktisat Bilgisi

İdari fonksiyon yasama yürütme ve yargı
dışındakilerdir.Amacı kamu yararıdır.Konusu kamu hizmetleridir. Araçları
idari işlemler ve eylemlerdir.İdari fonksiyon kamu gücü kullanılarak
yerine getirilir idari fonksiyon süreklidir.Kendiliğinden harekete geçer
kişilerle doğrudan ilişki içine girer. İdari fonksiyon kural olarak
idare tarafından yerine getirilir

Belli başlı idare hukuku sistemleri

1)Angola Sakson (adli idare) sistemi

hukukun dışında ondan tamamen bağımsız bir idare
hukuku sistemi söz konusudur . Ayrı bir idare hukuku sistemi söz konusu
değildir Yargı sistemi birliği söz konusudur.

2)Kıta Avrupa Sistemi

İdare uygulanan idare hukuku sistemi vardır.İdari yargı organları denetler.

-İdare denilen bir organ vardır

-bu organa idare hukuku uygulanır

-idari rejimde bir uyuşmazlık mahkemesi vardır



Adli idari ve askeri yargı mercileri arasındaki uyuşmazlıkları giderir

İdare hukuku Fransa da doğmuş gelişmiştir.1790
yılında çıkan kanunla idari ve adli makamların ayrılığı ilkesi
benimsenmiş hakimlerin idari yargıya bakması yasaklanmış.1799 yılında
Fransız Danıştay’ı kurulmuş bu konsey uyuşmazlığı kendisi çözümlemiyor.
Bir tasarıyla devlet başkanına gönderiyor1872 yılında çıkarıla n kanunla
uyuşmazlıkları kesin olarak çözümleme yetkisi verilmiş.

1868 Şuray-ı devlet kurulmuş.1922 de kaldırılmış 1924 de tekrar kurulmuş 1927 de faaliyete geçmiş.

Hazine teorisine göre yönetilenlere idarenin
eylem ve işlemlerinden zarar görenler varsa bu zararı tazmin 18.yy in
2.yarısında Almanya da ortaya çıkmıştır İslamiyet’teki beytülmale benzer
bu teoriyle idarenin sorumluluğu gelişmiştir.

Asıl olarak da hukuk devletinin ortaya çıkmasıyla gelişmiştir

Hukuk Devleti

Almanya da ortaya çıktığı oradan da Fransa’ya
geçtiği sanılmaktadır.Yönetilenlere birtakım güvenceler sağlayan devlet
demektir.Sadece kural koyan değil koyduğu kurallara bireyler den önce
kendisi uyan devlet demektir.

Maddi unsurları

İnsan onuru .Adalet .Eşitlik .Özgürlük

Şekli unsurları

Demokrasi temel hak ve hürriyetlerin güvence
altına alınması hakimlik teminatı kuvvetler ayrılığı yargı organının
bağımsızlığı belirlilik ilkeleri yasama yürütme yargısal denetimi
idarenin kanuniliği ilkesi devletin mali sorumluluğu hukuki güvenlik

Demokrasi nin unsurları

Hukukun üstünlüğü özgürlükçü bir rejimin varlığı milli egemenlik ve serbest seçimler

Serbest seçim usulleri ;Gizli oy açık tasnif
ilkesi eşit oy ilkesi seçimlerin yargı organının gözetim ve denetimi
altında yapılması oy ilkesi

İnsan Hak ve Hürriyetlerinin Tanınması ve Güvence Altına Alınması

Jellinek in sınıflandırması;

·Aktif statü hakları ;kişilerin devlet yönetimine katılması .Oy verme kamu hizmetine girme hakkı askerlik vergi dilekçe

·Negatif statü hakları ; kişileri topluma ve devlete karşı koruyan hak ve hürriyetlerdir

·Pozitif statü hakları
;kişilerin toplumdan ve devletten isteyebileceği haklardır.An. m:65 tir
Devlet mali imkanların yeterliliği ölçüsünde sağlar

Temel hak ve hürriyetlerin modern tasnifi

·1.kuşak haklar ;kişisel ve siyasi hakları içerir

·2.kuşak haklar ;sosyal ve ekonomik hakları içerir

·3.kuşak haklar
(dayanışma hakları)I.dünya savaşından sonra ortaya çıkmıştır.Çevre hakkı
barış hakkı gelişme hakkı insanlığın kültürel mirasına saygı hakkı
çocuk hakları hayvan hakları bilgi edinme hakkı kişisel verilerin
korunması

28 Eylül 1977 bireyin idari işlemler karşısında korunması tavsiye kararı çıkarılmıştır AP bakanlar komitesi tarafından

1)dinlenilme hakkı

2)bilgi kaynaklarından yararlanma hakkı

3)hukuki yardım ve temsil

4)gerekçe ilkesi

5)Başvuru: yollarının gösterilmesi



1)Dinlenilme Hakkı

haklarını yada özgürlüklerini zedeler nitelikteki
her idari işleme karşı ilgili olay ve kanıtlar ileri sürme ve
gerektiğinde ispat araçları sunma hakkı vardır.Bunlar idare tarafından
göz önünde tutulur ..Uygun durumlarda ilgiliye elverişli bir şekilde ve
olaya uygun bir biçimde yukarıdaki hakları bildirilir

bu kararda bildirilen beş tane hak bir tane usul ilkesi vardır

örneğin ;bir yere baraj yapılacağında oradakilerin dinlenmesi ama idare bununla bağlı değildir.

2)Bilgi edinme hakkı

isteği üzerine ilgiliye idari işlem tamamlanmadan
önce bu işlemin uygulanmasında kullanılan bütün veriler hakkında
verilmesi mümkün her türlü bilgiyi uygun biçimde ilgiliye
iletilir.Ülkemizde bilgi edinme kanunu çıkmıştır

Yargı organları emniyet makamları ve diğer kamu
kuruluşları ile kamu idari teşebbüsleri ile özel ve kamuya ait bankalar
noterler sigorta şirketi ve vakıflar avukatlara görevlerinin yerine
getirilmesinde yardımcı olmak zorundadırlar.Kanundaki özel hükümler
saklı kalmak kaydıyla bu kurumlar avukatın gerek duyduğu bilgi ve
belgeleri incelemesine sunmakla yükümlüdür.Bu belgeler den örnek
alınması vekalet name izasına bağlıdır

3)Hukuki yardım ve temsil

4)İdari işlemin gerekçeli olması

Haklarını ve özgürlüklerini zedeler nitelikteki
her idari işleme karşı işlemin dayandığı nedenler üstüne bilgi verilir
Gerekçe idari işlemin sebeplerinin yazıya dökülmesidir

Türk hukukunda her idari işlemin gerekçesini belirtme zorunluluğu yoktur

5)Başvuru yollarının gösterilmesi

Yazılı olarak bildirilen idari işlem ilgilinin
haklarını yada özgürlüklerini zedeler nitelikte ise olağan başvuru
yollarını ve sürelerini gösterir An.m:40/2

Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması

İdare de kanun dan almış olduğu yetkiyle temel hak ve hürriyetleri sınırlayabilir An.m:13 ve m:43/3

Sınırlamanın sınırları

a.Sınırlama ancak kanunla yapılabilir

b.Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhuna aykırı olmamalıdır

c.Sınırlama ancak anayasanın ilgili maddesindeki sebeplere dayanması

d.Temel hak ve hürriyetlerin özüne dokunamaz ve bu sınırlamalar demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olamaz

e.Sınırlamalar laik cumhuriyetin gereklerine aykırı olamaz

Kuvvetler ayrılığı ilkesi

Yargı organının bağımsızlığı ve hakimlik teminatı

Belirlilik ilkeleri

Tabi hakim idarenin şeffaflığı idari işlemlerde istikrar ilkesi hukuki güvenlik;

Yasamanın yargısal denetimi

1982 anayasasında 146-153 maddeleri arasında anayasa mahkemesi düzenlenmiştir

Yürütmenin yargısal denetimi

İdare nin her türlü eylem ve işlemlerine karşı
yargı yolu açıktır Adli ve idari yargı yolu . bir idari uyuşmazlığın
adli yargıda çözümlenebilmesi için kanunda düzenlenmesi gerekir.genel
kural idari yargıda çözümlenmesidir.

Yasama kısıntısı :anayasa ve kanunda bir idari
işleme karşı yargı yolunun kapalı olmasıdır örneğin cumhurbaşkanının tek
başına yapabileceği işlemler.

Ayrıla bilebilir işlem kuramı

Aleyhine yargı yoluna gidilemeyen bir idari işlem öncesi için yargı yoluna gidilebilmesidir

İdare nin kanuniliği

Bu ilkenin iki anlamı vardır. Birincisi

Kanuna dayanma boyutu ikincisi kanuna aykırı
olmama boyutu idare hem teşkilat hem de faaliyet olarak kanuna dayanmak
zorundadır. İstisnası cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği

YETKİ GENİŞLİĞİ

Merkezden yönetimin sakıncalarını ortadan
kaldırmak amacıyla karşımıza çıkmaktadır anayasa m:126/2 illerin idaresi
yetki genişliği esasına dayanır

Merkezi idarenin taşra teşkilatının başında
bulunan amirlerin (valilerin) merkeze danışmaksızın bir kısım
yetkilerini merkez adına alması ve uygulaması.

Yetki genişliğinin özellikleri

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/bursa/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif[/IMG]Merkezden yönetim ilkesi içinde yer alır

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/bursa/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif[/IMG]Merkezden yönetimin yumuşatılmış şeklidir

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/bursa/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif[/IMG]Vali merkezi yönetimin hiyerarşik denetimine sahiptir

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/bursa/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif[/IMG]Bu yetki milli bir kamu hizmetinin görülmesi amacına yönelik olmalıdır

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/bursa/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif[/IMG]Yetki nin kullanılmasıyla ilgili tüm gelir ve giderler merkeze aittir

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/bursa/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif[/IMG]Merkezi idare o konuda doğrudan karar alamaz



YETKİ DEVRİ

Kanunların açıkça öngörmediği en azından yasaklamadığı durumlarda amirin yetkilerin bir kısmını belli bir süre memuruna devretmesidir

§Disiplin cezası verme yetkisi devredilemez

§İdari vesayet denetimi yetkisi devredilemez

Yetki devri yazılı olarak gerçekleşir 3. kişilere duyurulması gerekmez çünkü idarenin iç düzen işlemedir

Özellikler

Yetki devrinde karar alma yetkisi devredilir

Yetki devri devam ettiği müddetçe yetkiyi devreden o yetkiyi kullanamaz

]Kanunda aksi öngörülmedikçe hukuki sorumluluk yetkiyi devreden makama aittir

Cezai sorumluluk ta devredilene aittir

Yetkiyi devredenin yokluğu yetkiyi sona erdirir.





Yetki genişliği ve yetki devri arasındaki farklar



üYetki genişliği
ilkesi illerin idaresi gibi geniş bir alanda uygulanır.Yetki devri ise
daha dar bir alanda ve sınırlı olarak uygulanır

üYetki genişliği
anayasal ve yasal bir dayanağı vardır Yetki devri ise kanunun izin
vermesi en azından yasaklamadığı durumlarda uygulanır

üYetki genişliği süreklidir yetki devri ise sürelidir

üYetki genişliğinde yetki bir üst düzey amire verilir yetki devrinde ise olmayabilir

üYetki genişliği
anayasa tarafından verildiği için merkezi idare tarafından geri alınamaz
.Yetki devri ise yetkiyi devreden makam bu yetkiyi geri alabilir



İMZA DEVRİ



İdari makamların günlük iş yükünü hafifletmek
için kullanılır.Açık bir kanuni düzenlemeye ihtiyaç yoktur.Yetki
devrinden farkı karar alma yetkisinin devredilmemesidir

Özellikleri

ZKarar alma yetkisi devredilemez

Zİmza devrinde bunu devreden makam bunu istediği zaman kullanabilir(aynı anda da olabilir)

ZSorumluluk yetkiyi devreden makama aittir cezai sorumluluk ise imza yetkisi devredilen makama aittir

Z3. kişilere duyurulması gerekmez

Zimza yetkisini devreden kişinin o makam dan sürekli olarak ayrılması imza devrini sona erdirir





Vekalet etme

Bir makamın uzun süre boş kalmasını önlemek
amacıyla bir kamu görevlisinin o makama getirilmesidir.vekalet halinde
vekil asilin sahip olduğu bütün yetkilere sahiptir .Ölüm yıllık izin
hastalık ayrılma gibi durumlarda.

Vekil asilin şartlarını taşımak
zorundadır.Vekalet boş makama asilin atanmasıyla ve göreve başlamasıyla
sona erer. Asilin yetkilerini kullanabilmesi için mutlaka göreve
başlaması gerekir .Asilin göreve başlaması yazısının yazılmasından önce
göreve başlarsa zaman bakımından yetkisizlik söz konosudur.

İdarenin Bütünlüğü İlkesi

Çeşitli kamu görevlerinden oluşan teşkilatın bir bütünlük arz etmesi Bir anayasal ilkedir m.123

Hiyerarşik denetim ve idari vesayet denetimi ile sağlanır

1)Hiyerarşi :Astı üste bağlayan hukuki
bağdır. Bir idarenin iç idari denetimi olarak ifade edilmiştir. Örneğin
bir bakanlıkta söz konusudur Başbakan bakanlıkların tepesinde yer alan
bir amir değildir Yasama ve yargıda hiyerarşi söz konusu değildir Kural
olarak merkezi idarede söz konusudur. Yerinden yönetimde kendi içinde
söz konusudur. Valinin il özel idaresinde görevli olması ve merkezi
idare içinde görev almasına ikili görev denir.

Hiyerarşinin kapsamı ve ilkeleri

Amir memurun memuriyet durumuna ilişkin bir takım
işlemler tesis eder.örneğin izin sicil tescili disiplin cezası
ödüllendirme tayin işlemi gibi

Amir memuruna direktif verebilir. Memurun her hangi bir itiraz ve dava hakkı söz konusu değildir.

Konusu suç teşkil eden emir uygulanmaz. Emri
yerine getiren sorumluluk tan kurtulmaz. Amir aynı zamanda memurun
işlemlerini denetleme yetkisine sahiptir. Amirin memuru üstündeki
denetime hiyerarşik denetim denir

ÖZELLİKLERİ

Ftek bir tüzel kişilik tek bir idare içinde söz konusudur.

FHiyerarşik amir yetkilerini doğrudan kullanabileceği gibi bazen bir üçüncü kişinin başvurusu üzerine de kullanabilir.



FHiyerarşik denetimde amirin işlemlerine karşı idari ve yargısal denetim yoktur.



FHiyerarşik
denetimde işlem yapıldıktan sonra kaldırmak uygulamasını durdurmak
ertelemek iptal etmek değiştirmek onamak onamamak düzeltmek gibi amir
yetkilere sahiptir. Memurun görev alanına giren konularda onun yerine
karar alamaz.



FAmir memurun işlerini hem hukuka uygunluk hem de yerindelik bakımından denetler.



2)İdari vesayet denetimi

Kural olarak merkezi idare de yer alan bir birim
yerinden yönetimlerde yer alan bir birimi denetler.Anayasa m:127 İdari
vesayet denetimi yerinden yönetimlerin bir istisnasıdır. Kaymakamların
muhtarlar üzerindeki denetimi. Barolar birliğinin barolar üzerindeki
denetimi gibi…

Özellikleri

Yerinden yönetim kuruluşlarının işlemleri eylemleri organları ve personeli üzerinde söz konusudur.

Hem işlem den önce hem işlemden sonra yetkileri söz konusudur.

Eylemler üzerinde merkezi idare yerinden yönetim kuruluşlarını teftiş eder

]Organları üzerinde
denetim örneğin yerinden yönetim kuruluşlarını toplantıya çağırır. Kural
olarak fesih etme yetkisi yoktur merkezi idare sadece fesih makamını
harekete geçirme yetkisi vardır

]Personel üzerinde
denetim kadro tashihi atama yapılması bazen de yerinden yönetim
kuruluşlarının görevden uzaklaştırılmasıdır.Anayasa m:127/4



İl genel idaresi vali il şube başkanlıkları il genel meclisinden meydana gelir.

KAMU GÖREVLİLERİ

Kamu görevlileri idarenin insan unsurunu
oluşturan gerçek kişiler olarak karşımıza çıkar. Kamu görevlisine kamu
ajanı kamu personeli… daha kapsamlı olarak memurlar denir. Bunları
düzenleyen 657 sayılı DMK dır. Kamu görevlileri bir teşkilata bağlı
olarak görev yaparlar kamu hizmeti ifa ederler. Avukatlar fırıncılar
taksiciler de kamu görevi ifa ederler fakat bunlar kamu personeli
değildir.

Geniş anlamda kamu görevlisi:hukuki
durumuna bakılmaksızın kamu rejiminde görev yapanlara denir.
Uyuşmazlıkların bir kısmı idari yargıda bir kısmı adli yargıda
çözümlenir. Örneğin Başbakan Cumhurbaşkanı Milletvekilleri Muhtarlar
İşçiler..

Dar anlamda kamu görevlisi:Devletin
siyasi yapısı dışındakiler ve kamu kesiminde çalışsa bile özel hukuka
tabi olan kişiler dışındakiler. Önemli olan husus bu işi bir meslek
memurluğu olarak yapmalarıdır. Bundaki uyuşmazlıklar idari yargıda
çözümlenir. Dar anlamda kamu görevinin kapsamı anayasa m:128/1

Kamu kurum ve kuruluşlarının yürütmekle görevli
oldukları kamu hizmetlerin gerektirdiği asli ve sürekli görev yapan bu
kişiler ise memurlar ve diğer kamu görevlileridir. Asli ve sürekli
görevden kasıt bir kadroya bağlanmasıdır. Diğer kamu görevlilerinden
kasıt memurlar dışında idare ile kamu hizmetlerinin asli elamanı sayılan
bir görevde çalışan kişileri kapsadığı söylenebilir. DMK nın 1.
maddesinde belirtilen : hakim ve savcılar ile askerler bu kavram içine
girerler. Mevzuat gereği asli ve sürekli bir biçimde bir kadroya
bağlanan –sözleşmeli personel hariç –dmk nın 4.maddesinde belirtilen
sözleşmeli personel geçici personel devletin siyasi teşkilatı için görev
yapanlar ve işçiler bu kavramın dışında bırakılmalıdır.

KAMU GÖREVLİLERİNİN TASNİFİ

Beş başlık altında toplanır

1)Hizmete alınmaları yönünden

ÁKendi istekleri ile

ÁZorla göreve alınanlar

İstisna zorla kamu görevine alınmasıdır. Biz
bunlara mükellef yükümlü veya ödevli deriz. Mükellefiyet kanunla olur
ancak geçicidir. Yerine getirmeyen kişiye cezai müeyyide uygulanır. Her
hangi bir maaş ve ücret almazlar. Cüzi bir miktar verilebilir. Örnek
olarak askerleri verebiliriz.

2)Ücretleri bakımından tasnif

ÁÜcret karşılığı alınanlar

ÁÜcretsiz çalışanlar



İstisna ücretsiz çalışanlardır. Askerler,belediye encümeninde çalışanlardır. Bunların aldıkları ücrete huzur hakkı denir. Biz bu görevlilere fahri ajan diyoruz.

3)Hizmet süreleri yönünden kamu görevlileri

ÁSüreli

ÁSürekli

Kamu görevlilerin bir kısmı sürekli olarak görev
yaparlar yani emekli oluncaya kadar. Süreli olarak görev yapanlar örnek
olarak ise cumhurbaşkanı başbakan milletvekilleri örnek gösterilebilir.

4)Hizmetin asli yada yardımcı elamanı olmaları bakımından

ÁAsli unsur olarak görev yapanlar

ÁYardımcı olarak görev yapanlar

5)Uygulanan hukuk kuralları bakımından

ÁKendilerine kamu hukuku kuralları uygulananlar

Á “ özel hukuk kuralları uygulananlar

Kamu görevlilerinin bir kısmına özel hukuk kuralları uygulanır. Örneğin işçiler.



657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNU

DMK nın temel ilkeleri

1) Sınıflandırma : Görev ve personel esas alınarak hizmet birimlerini bir gurupta toplamaktır. Başlıca iki sistem söz konusudur.

a) Kadro sınıflandırması

b)Rütbe veya personel sınıflandırması

kadro sınıflandırmasında göreve ağırlık verilir.
Ödev yetki sorumluluk bakımından birbirine benzeyen kadrolar aynı sınıf
içinde toplanır. Daha sonra bu personele alınacakların nitelikleri
belirlenir. Kişiden ayrı soyut bir statüdür. Amerika ve kanada da uygulandığı söylenir.

Rütbe sınıflandırmasında ise görevliye ağırlık
verilir. Kariyer sisteminin kurulmasına ağırlık verir. Hizmete sınıfın
üst derecelerinden başlamak ve girmek olanağı yoktur. Kamu personelinin
ücretinin belirlenmesinde rütbe en önemli etkendir. Ücret yapılan işe
göre değil bireyin niteliklerine göre belirlenir. İngiltere de
uygulanır.

Türkiye de dmk nın benimsediği sınıflandırmanın da rütbe sınıflandırması olduğu söylenebilir.

Kitap sayfa 274

Dmk m:45/1



2)Kariyer ilkesi:
Uzun yıllar çalışan memurun emeğinin karşılığının verilmesidir. Belirli
bir görevi ifa etmesi için istihdam edilir bu da görev ilkesidir.

3)Liyakat ilkesi: İşin ehil kişilere bırakılmasını ifade eder. Memur güvenliğini sağlayan bir ilkedir. Bunun tersi kayırma sistemidir.



DMK YA Göre Kamu Görevlileri (İstihdam Şekilleri)

1)Memurlar

2)Sözleşmeli Personel

3)Geçici Personel

4)İşçiler



1)MEMURLAR

-Asli ve sürekli istihdam biçimi

-Yasama organı tarafından düzenlenir

-Daha önceleri hizmet sözleşmesi şimdi statü ilişkisidir



DMK da ki tanımdan çıkarılacak sonuçlar



a) Devlet yada diğer kamu tüzel kişiliklerinde çalışacak

b)Genel idare esaslarına göre yürütülen kamu hizmetlerini ifa etmesi gerekir

c)Gördüğü hizmetin asli veya sürekli kamu hizmeti niteliğinde olması veya kadroya bağlanmış olması lazım

Not:TCK da kamu görevlisi tanımlanmış



2)SÖZLEŞMELİ PERSONEL

Bu uygulama istisnaidir geçicidir. Uzmanlık
ister. Kadro söz konusu değildir. Bu kişi ile idare arasında sözleşme
akdedilir. Bu bir “idari hizmet sözleşmesidir”

Uyuşmazlık mahkemesi ilke kararı:

Özelleştirilen veya özelleştirme kapsamında
bulunan KİT ler de sözleşmeli veya kapsam dışı personel olarak
çalışanların kurumları ile olan ilişkileriyle meydana gelen
uyuşmazlıklar idari yargıda çözümlenir.

Kapsam dışı personel : KİT’lerde iş kanununa tabi
olup sendikalarla işveren arasında yapılan toplu iş sözleşmelerinden
yararlanan kapsam içi,yararlanmayan kapsam dışı personeldir.



3)GEÇİCİ PERSONEL

1 yıldan az süreli veya mevsimlik “idari hizmet sözleşmesi” vardır.



4)İŞÇİLER

İş kanunu hükümlerine tabidir.DMK da tanımı yoktur. İş kanunundaki tanım:Bir iş veya hizmet sözleşmesiyle çalışan kişidir.

Devlet Memurluğu Statüsü

Memurluğa girişte bir takım ilkeler vardır

1)Anayasal ilkeler

ana m:70 a)serbestlik b)eşitlik c)görevin gerektirdiği niteliklerden başka niteliklerin aranması

örneğin yabancı eşle evlilik: İstihbaratta çalışanlar ve hakim savcılar yabancılarla evlenemezler.

2)Kanuni şartlar

DMK m:48

Genel Şartlar

1)Vatandaşlık

2)Yaş

3)Öğrenim

4)Kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak

5)Mahkumiyet

6)Askerlik

7)Sağlık

1)Vatandaşlık

ana m:66 Eşi yabancı olabilir. Çifte vatandaş
olabilir(Danıştay kararı) Yabancılar kamu kesimindeki bazı işlerde
sözleşmeli personel olarak çalışabilir.

Türkiye Adalet Akademisi Kanunu m:22!

2)Yaş

18 yaş şartı aranıyor istisna m:40 15 yaş
hemşirelik.DMK da azami yaş sınırı düzenlenmemiştir. Kurumlar özel
düzenleme getirebilir. Hakim ve savcılar kaymakamlarda da üst sınır 30
yaştır.

3) Öğrenim

DMK m:41 Genel olarak orta okulu bitirenler memur olabilir.

4) Kamu hizmetlerinden yasaklı bulunmamak

yasaklı olanlar memur olamaz.

5) Mahkumiyet

Taksirli suçlar devlet memurluğuna engel
değildir. m:98 sonradan bu şartları kaybederse o kişinin memurluğuna son
verilir. 765 sayılı TCK da eksik veya tam teşebbüs aşamasında
kalmasının bir önemi yoktur. Suça asli veya feri iştirak etmenin bir
ayrımı yoktur. Önemli olan mahkeme kararıdır.

6 aydan az hapiste ayrı suçların içtimasına
bakılmaz sadece tek suçun süresi önemlidir. Hafif hapis cezası
memuriyete engel teşkil etmez. Ağır hapis veya 6 aydan fazla hapis
cezasının para cezasına çevrilmesi memuriyete engel teşkil etmez. Buna
rağmen madde de sayılan suçlar engeldir. Madde de geçen yüz kızartıcı
suçlar eleştirilmiştir çünkü TCK da böyle bir kavram yoktur. Aynı
şekilde maddedeki affa uğramış olsalar bile ifadesi affın mantığına ters
düşmektedir.

6)Askerlik

Ya askerlikle bir ilgi bulunmayacak

Ya askerlik çağına gelmemiş olacak

Askerlik çağına gelmiş olanlar ise muvazzaf askerlik görevini erteletmiş yapmış veya yedek sınıfa geçirilmiş olmalıdır.

7)Sağlık

Bir kişinin memur olabilmesi için kural olarak
görevini yapmasına engel teşkil edecek beden ve akıl sakatlığının
bulunmaması akıl sakatlığı olmamalıdır.

Özel Şartlar

Madde 48/b



MEMURLUĞA GİRİŞ USULÜ

İdarelerin sınav açıp açmama konusunda takdir yetkisi vardır.

DMK m:46 m:47 duyurma m:48 genel özel şartlar
m:49 sınavlara katılma m:50 sınav şartı m:51 sınav sonucu m:53
sakatların devlet memurluğuna alınması

Aday olarak atanma: Atanma önce aday olarak olur. Sınavlarda başarılı olanlar önce aday(namzet) memur olarak atanır. Bu bir şart işlemdir. Adaylık süresi 1 yıldan az 2 yıldan fazla olamaz. Bu
süre içinde aday memurun başka kurumlara geçmesi olamaz. Aday memurlara
asaletleri tasdik oluncaya kadar kademe ilerlemesi uygulanmaz.

Madde 56:Adaylık süresi içinde göreve son verme.
Temel eğitimden başarısız olma. Bu süre içinde memurlukla bağdaşmayacak
işler yapmak devamsızlık

Madde 57/2 olumlu sicil alamıyorsa asaleten
atanmaz. Danıştay:adaylık süresinin sonunda ya asaleten atanır veya
görevine son verilir. Asaleti onaylanmamışsa adaylık süresinin sonunda
onaylanmış sayılır. Uyarma kınama aylıktan kesme kademe ilerlemesinin
durdurulması aday memurları uygulanır. Fakat memurluktan çıkarma
disiplin cezası uygulanmaz. Hal ve hareketlerin adaylık süresi içinde
olması gerekir.

Madde 57/2 adaylık süresi içinde-sağlık nedenleri hariç-memurlukla ilişkisi kesilen adaylar 3 yıl memurluğa alınmaz.



Asli Memurluğa Atanma

Danıştay asaletleri onanmış memurların asli
devlet memurluğu sıfatları kazanılmış haktır. Yani tekrar adaylığa
dönmeleri söz konusu değildir. DMK m.58/1 asli memurluğu
düzenler.Atamaya yetkili amirler 2451 sayılı kanunda sayılmıştır.

Bunların dışında DMK istisnai memurluğa atanma
düzenlenmiştir m.59-61. m.60 Atanacakların şartlarını düzenlenmiştir.
Danıştay istisnai memurluğa atananlara aday memurluk statüsü
uygulanmayacaktır diyor.

Alt derecelerden atanma(olağan dışı yükselme yöntemi) DMK m.68/b de düzenlenmiştir.

İdari görevlere atanma m.69

Yer değiştirme suretiyle atanma m.72

Karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanma(becayiş) m.73

Kurumlar arası atanma m.74

Kurum içi naklen atanma m.76

Vekaleten atanma m.86 Asil de hangi şartlar aranıyorsa vekilde de o şartları taşımak zorundadır.

Memurluktan çekilenlerin yeniden atanması m.92

Emeklilerin yeniden atanması m.93

Atamalarda görev yerine hareket m.62 Başka yerlere atananlar 15 gün içinde görev yerine hareket ederler. Bu 15 günlük süreye mehil müddeti denir. Bu süreye yol süresi dahil değildir. Maddede aynı yer ve farklı yer terimleri belirlenmemiştir uygulamaya bırakılmıştır.

Meram – meram = aynı yer

Meram-Selçuklu=farklı yer

İlk defa veya yeniden göreve atanan memurlar
belge ile ispatı mümkün olanlar dışında göreve başlamamışsa iki ay
içerisinde göreve başlamamışlarsa 1 yıl süreyle memur olamazlar m.63
Örneğin Ankara ya atandın gitmedin dava açtın dava açmak göreve
başlamamak için engel değildir.

DEVLET MEMURLARININ ÖDEV VE YASAKLARI

Ödevleri

Anayasa ve kanunlara sadakat DMK m.6

Tarafsızlık ve devlete bağlılık m.7. Bir memur TC vatandaşlığından ayrılmak istemiş idarede bu ilke gereği memurluktan çıkarmak istemiş Danıştay bozmuş.

Davranış ve işbirliği ödevi m.8,9

Amirin emrine uyma ödevi m.11 Any m.137

Mal bildiriminde bulunma ödevi m.14 Any m.71

3628 sayılı kanun: muhtarlar ve ihtiyar heyeti hariçtir.m.3 hediyeyi düzenlemiş

Madde 3 - Yukarıdaki maddede sayılan kamu
görevlileri, milletlerarası protokol, mücadele veya nezaket kaideleri
uyarınca veya diğer herhangi bir sebeple, yabancı devletlerden,
milletlerarası kuruluşlardan, sair milletlerarası hukuk
tüzelkişiliklerinden, Türk uyruğunda olmayan herhangi bir özel veya
tüzelkişi veya kuruluştan; aldıkları tarihteki değeri on aylık net
asgari ücret toplamını aşan hediye veya hibe niteliğindeki eşyayı
aldıkları tarihten itibaren bir ay içinde kendi kurumlarına teslim etmek
zorundadırlar. Ancak, yabancı devlet adamları ve milletlerarası kuruluş
temsilcileri tarafından verilen imzalı hatıra fotoğraflarının
çerçeveleri bu madde hükümlerine dahil değildir.



Hediyelerin bedellerinin tespiti çıkarılacak yönetmeliğe göre Maliye ve Gümrük Bakanlığınca yapılır.

m.4 Haksız mal edinme

m.5 Bildirimlerin konusu

m.7 Bildirimlerin yenilenmesi.m.9 Bildirimlerin
gizliliği.Ancak “kamu görevlileri etik kurulu” mal bildirimlerini
gerektiğinde inceleme yetkisine sahiptir. Mal bildirimindeki bilgilerlin
doğruluğunun kontrolü amacıyla ilgili kişi ve kuruluşlar(bankalar ve
özel finans kurumları dahil) talep edilen bilgileri en geç 30 gün içinde
kurula vermekle yükümlüdürler.

Bildirime uymayanlara verilen cezalar m.10

m.11 gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunma

m.12 13 14 15 16

Bu kanunda ve bankalar kanununda 4483 sayılı
kanun uygulanmaz. Çünkü idare içinde yargılanır izin verilir ceza
mahkemesinde yargılanır cumhuriyet savcısı dava açar.

Müsteşar vali kaymakam 4483 sayılı kanun hükümlerine tabidir.

m.18 suçun ihbarı

m.19 soruşturma usulü

m.20 bilgi verme zorunluluğu. Özel kanunlarında aksine hüküm olsa bile. Makul bir süre içinde bilgi vermek zorundadırlar.

m.21 asker kişilerin soruşturulması askeri savcılar soruşturulur.

Resmi belge araç ve gereçleri iade etme ve izin verilen yerler dışına çıkarmama

]Bizzat iş başında bulunma ödevi m.99-101 memurların haftalık çalışma süreleri 40 saattir.m.160 günlük çalışma süreleri

]Kılık kıyafet kurallarına uyma ödevi DMK ek madde 19

]Memuriyet yerinde ikamet etme ödevi ek madde 20 bir ilin içinde farklı yerlerde oturma buna aykırı değildir.

Yasakları

]Dernek kurma ve
derneklere üye olma yasağı Any.m.33 dernekler kanunu m.3 fiil ehliyetine
sahip gerçek ve tüzel kişiler önceden izin almaksızın dernek kurma
hakkına sahiptir. Ancak Türk silahlı kuvvetleri mensupları ve kolluk
kuvvetleri mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının memur
statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında getirilen
kısıtlamalar saklıdır. Vakıflarda üyelik söz konusu olmaz memurların
vakıf kurmalarına ilişkin hükümler dernek kurmalarına ilişkin hükümler
gibidir.

]Siyasi partilere girme yasağı DMK m.7 Any m.68

]Basına bilgi veya demeç verme yasağı m.15 devlet memurları kamu görevleri hakkında basına bilgi veremezler.

]Toplu hareket yasağı m.26 birden fazla memur tek bir dilekçeyle şikayet yapamaz.

]Grev yasağı m.27

]Ticaret ve diğer
kazanç getirici şeylerde bulunmama yasağı komandite:şirket borçlarıyla
ilgili sorumlulukları tüm malvarlığıyla olan. Komanditer ortak: şirket
borçlarıyla ilgili sorumlulukları şirkete koydukları sermayeyle sınırlı
olan ortak. Memurlar adi şirketlere ortak olamazlar. Çünkü adi şirketin
ortağı tacir sayılır. Anonim şirkette kurucu, yönetim kurulu
üyesi,şirket temsilcisi ve limitet şirkette de müdür olamazlar. Memurlar
A.Ş. de ortak,komandit şirkette komanditer ortak olabilirler.

]Hediye alma ve
menfaat sağlama yasağı m.29,30 29/2 ek fıkra:Kamu görevlileri etik
kurulu hediye kapsamını belirlemeye en az genel müdür veya eşiti
seviyedeki üst düzey kamu görevlilerince alınan hediyelerin listesini
gerektiğinde her takvim yılının sonunda bu görevlilerden istemeye
yetkilidir.

]Gizli bilgileri açılama yasağı m.31 Görev sona erse bile

]2. görev alma yasağı m.87 istisna örneğin bir öğretmen aynı zamanda okul müdürü de olabilir.

]Ayrıldığı kuruma
karşı görev alma yasağı 2531 sayılı KAMU GÖREVLERİNDEN AYRILANLARIN
YAPAMAYACAĞI İŞLER HAKKINDA KANUN.Bu kanun kapsamına giren yerlerdeki
görevlerinden ayrılanların(her ne sebepte olursa olsun) ayrıldığı
tarihten önceki 2 yıl içinde hizmetinde bulunduğu kuruma karşı ayrıldığı
tarihten başlayarak 3 yıl süreyle kurumdaki görev ve faaliyet
alanlarıyla ilgili konularda doğrudan doğruya veya dolaylı olarak görev
ve iş alamaz taahhüde giremez komisyonculuk ve temsilcilik yapamazlar.
Buna aykırı hareket edenler hapis ve ağır para cezası uygulanır.

Hakları

]Hizmet ve çalışma
hakkı Any m.49,70 DMK m.45 Bir memur emekli oluncaya kadar belli bir
görevde çalışacak diye bir şey söz konusu değildir. İstisna m.71 Örneğin
öğretmen sağlık hizmetleri sınıfına atanamaz.

]Uygulamayı isteme hakkı m.17

]Güvenlik hakkı(hizmet güvenliği hakkı) m.18

]Emeklilik hakkı m.19

]Çekilme hakkı m.20 istifa

]Müracaat şikayet ve dava açma hakkı m.21

]Sendika kurma ve üye
olma hakkı m.22 Any m.53/3 memur sendikalarının üyeleri hakkında yargıya
başvurma hakları ve idareyle toplu görüşme hakkı vardır. 4688 sayılı
KAMU GÖREVLİLERİ SENDİKALARI KANUNU çıkartılmıştır.

]İzin hakkı Any m.50/3 DMK m.23

1)Yıllık izin 2)Sağlık izni 3)Mazeret izni 4)Hastalık izni 5)Aylıksız(ücretsiz) izin

1)Yıllık izin: DMK m.102 En az 1 yıl çalışması gerekiyor.nasıl kullanılacağını m.103

2)Sağlık izni:m.103

3)Mazeret iznioğum
evlenme vs. Memura doğum yapmasından önce 8 hafta doğum yaptığı
tarihten sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süreyle aylıklı izin
verilir. Çoğul gebelik halinde doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta
daha eklenir. Ancak sağlık durumu uygun olduğu takdirde tabibin onayı
ile memur isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir.
Bu durumda memurun çalıştığı süreler doğum sonrası sürelerine eklenir.
Yukarıdaki öngörülen süreler memurun sağlık durumuna göre tabip
raporunda belirlenecek miktarda uzatılabilir. Memurlara 1 yaşından küçük
çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir.
Süt izninin kullanımında annenin saat seçim hakkı vardır.

4)Hastalık izni m.105,106,107

5)Aylıksız izin:m.108 m.4 m.83 m.77

]İspat ve iftiralara karşı korunma hakkı m.25

]Aylık(maaş) hakkı m.146 vd.

DEVLET MEMURLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE YÜKSELMESİ

Değerlendirilmesi

Memurlar sicil yoluyla değerlendirilir.m.109 vd
Disiplin cezalarında memurların sicilleri dikkate alınır.m.125 vd. idare
suçun ağırlığını dikkate alarak bir alt cezayı uygular. Sicil amirleri
her yıl aralık ayının ikinci yarısında sicilleri verirler. 60-75 orta
76-89 iyi 90-100 çok iyi. Olumsuz sicil alan memurların bir itiraz hakkı
söz konusudur. Danıştay dava açmadan itiraz edilmesini öngörüyor.
Olumlu sicilin notunu da düşük bulan adaya da dava açma hakkı
tanınmıştır. İki defa üst üste olumsuz sicil alan memur başka bir sicil
amirinin emrine verilir eğer ondan da olumsuz sicil alırsa memur
emekliye sevk edilir.

Yükselmeleri

]1)Kademe ilerlemesi(Yatay ilerleme)m.64 kademe ilerlemesinin şartları:

·Bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olmak

·O yıl içinde olumlu sicil almak

·Bulunduğu derecede ilerleyeceği bir kademenin bulunması

Onay mercileri kademe ilerlemesi verme yetkisini devredebilirler

]2)Derece ilerlemesi m.66/1

·Üst derece de boş bir kadronun bulunması

·İçinde bulunduğu derecede en az 3 yıl ve bu derecenin üçüncü kademesinde bir yıl çalışmış olmak

·Yükselinecek kadronun tahsis ettiği görev için öngörülen nitelikleri elde etmiş olması

·Sicil bakımından üst derecelere yükselecek durumda olması

Memurların yetiştirilmesi(Hizmet içi eğitim)m.214 215 216



DEVLET MEMURLARININ DİSİPLİN SORUŞTURMASI

Bir memurun kurum düzenini bozan fiiline disiplin suçu adını veririz. Uygulanacak cezaya da disiplin cezası denir.

İdare kişi hürriyetini kısıtlanması sonucunu
doğuran bir ceza uygulayamaz. İdarenin uygulayacağı müeyyideler idari
müeyyidelerdir. Memurun kurum düzenini bozan her fiil hakkında sadece
idari soruşturma açılmaz mesela memur amirini öldürdü idari
soruşturmanın yanında adli soruşturma da yapılır. Ceza kovuşturmasının
bağımsızlığı ilkesi m.125/son. Danıştay kararı:Suçun unsurları oluşmamış
suçun o kişi tarafından işlenmediği saptanmış ise buradaki beraat
kararı idari makamları bağlaması kabul edilmelidir. Kişi delil
yetersizliğinden beraat etmişse bu bağlayıcı olmayabilir.

Disiplin Hukukuna hakim olan ilkeler

]Kanunilik.Kanunsuz
suç ve ceza olmaz ilkesi. a)kanunun tekelciliği b)belirlilik ilkesi.
disiplin cezaları uygulamada kanun da tüzükte yönetmelikte
düzenlenmiştir.DMK da disiplin cezaları için kanunla düzenlenmesi ilkesi
geçerlidir. Disiplin suçları içinse bu ilke öngörülmemiştir.

]Resmi gazetede yayımlanma ilkesi:Kanun
tüzükler resmi gazetede yayımlanmalıdır. Disipline ilişkin hükümlerde
resmi gazetede yayımlanmalıdır. Danıştay yayımlanmamasını ağır şekil
sakatlığıyla nitelendirmiştir.

]Geçmişe yürümezlik(etki yasağı):Disiplin cezaları yürürlüğe girdiği tarihten sonraki durumlarda uygulanır.

]Ölçülülük:Danıştay içtihatlarıyla ortaya çıkmıştır. Kast irade dışı eylem dikkate alınmalıdır.

]Aynı fiile birden fazla ceza verilmemesi ilkesi:bir fiilden dolayı yalnız bir ceza ve yargılama yapılabilir. Kanunun birden fazla hükmü ihlal edilmişse en ağır ceza verilir.

]Şüpheden sanık yararlanır ilkesi:Danıştay içtihatarıyla ortaya çıkmıştır.

]Başvuru yollarının gösterilmesi ilkesi:Anayasal bir ilkedir. Memura ne kadar süre içinde nereye dava açacağının gösterilmesidir.

]Gizlilik ilkesi:Disiplin
soruşturmasının yürütülmesi sırasında gizlilik esastır.-özel yaşamamın
ihlal edilmemesi.-idarenin gizliliği. DMK sadece memurluktan çıkarma
konusunda açıklık ilkesini belirlemiştir. Memur savunmasını bizzat
kendiside yapabilir vekil vasıtasıyla da yapabilir.

DMK da Öngörülen Disiplin Suç Ve Cezaları

1)Uyarma:Memura görevinde ve davranışlarında.

2)Kınama:Memura görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.

3)Aylıktan kesme:1/30 ile 1/8

4)Kademe ilerlemesinin durdurulması:1-3

5)Devlet memurluğundan çıkarma:Bir daha atanmamak üzere çıkarmaktır.

Farklı disiplin cezaları öngörülebilir. Yönetim
görevinden ayırma gibi.m.125/sondan bir önceki Özel kanunların disiplin
suçları ve cezalarına ilişkin hükümleri saklıdır. Emniyet mensuplarına
verilecek disiplin cezaları 3201 sayılı kanunda ve buna dayanılarak
çıkarılan tüzükte gösterilmiştir.

Öğretmen müdür ve müfettiş ise 1701 ve 4357 sayılı kanunda gösterilmiştir.

]DMK da disiplin fiillerine ilişkin kıyas vardır.

Tekerrür
Disiplin cezası verilmesine sebep olmuş bir fiil veya halin cezaların
sicilden silinmesine ilişkin süre içinde tekerrüründe bir derece ağır
ceza uygulanır. Aynı derecede cezayı gerektiren fakat ayrı fiil veya
haller nedeniyle verilen disiplin cezalarının üçüncü uygulamasında bir
derece ağır ceza verilir.m:125/sondan 6. fıkra Birinci
cümle özel tekerrür hali ikinci cümle genel tekerrür hali. Şartı ise
disiplin cezalarının sicilden silinmesi süresince işlenmesidir.2001,2003
özel tekerrür.

Farklı fiillerine dayanılarak daha önce iki kez
uyarma almış olsun uyarmayı gerektiren farklı nitelikli üçüncü fiili
nedeniyle kınama cezası alacaktır.

DİSİPLİN SORUŞTURMASINDA USUL

Önce disiplin soruşturması açılır. Disiplin
soruşturması için “disiplin soruşturmasına davet yazısı” vardır.
Soruşturma bizzat amir tarafından yapılabileceği gibi soruşturmacı
atanarak da yapılabilir. Danıştay kararları farklıdır:amir yapmalıdır
der.(vicahilik-yüz yüze-) cezayı verecek olan amirdir soruşturmacı ceza
veremez.

Soruşturma veya zaman aşımı süreleri geçirilmemelidir.DMK m.127 (1ay-6ay-2yıl)

Savunma alınır. Anayasal bir haktır. DMK m.130 7gün

Disiplin soruşturmasında en önemli husus
sürelerdir.m.127 zaman aşımı başlığını taşır. İşlenildiğinin öğrenildiği
tarihten itibarendir. Verilen süreler disiplin cezası verme yetkisini
zamanaşımına uğratan sürelerdir.

Savunma:m.130 devlet memuru hakkında
savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Savunma alınmadan
disiplin cezası verilmesi işlemi şekil bakımından sakat kılar. Danıştay
bir kararında süreden önce memur savunmasını verirse işlem bu bakımdan
iptal edilemez diyor. Bu yanlış bir karardır. Devlet memurluğundan
çıkarılması cezasında memurun bir daha savunmasının alınması
öngörülmüştür. m.129

Karar:m.128 Bu madde de verilen süreler
idarenin iç düzenine ilişkin sürelerdir. Bunlara riayet edilmemesi
bunları şekil bakımından sakatlamaz. Disiplin soruşturması yapan memur
ile cezayı veren memur olamaz amir ise olabilir. Soruşturmayı yapan
disiplin kuruluna katılamaz.

m.126 disiplin cezası verme yetkisi. Disiplin
kurullarının memura belirtilen cezadan başka ceza verme yetkisi yoktur.
Amire ve disiplin kuruluna tanınan bu yetki bağıl yetkidir devredilemez.
Yetkisiz bir kişi tarafından verilen disiplin cezası yetkili amir
tarafından onansa bile işlem geçersizdir. Verilen disiplin cezası af
mahkemede iptalle üst kurulla ve aynı makama başvurmayla ancak ortadan
kalkar.

m.135 itiraz makamı cezayı ağırlaştıramaz.

m.136 itiraz süresi ve yapılacak işlem. Sadece
uyarma ve kınama cezasına itiraz edilebileceğini öngörüyor. Kademe
ilerlemesinin durdurulması aylıktan kesme ve dm dan çıkarma cezalarına
karşı idari yargı yoluna başvurulabilir.

İYUK m.11 üst makamlara başvuru başlığını taşır. Danıştay bunu kabul etmiyor. Hoca kabul ediyor. Danıştay bir kararında hiç savunma alınmadan bir uyarma veya kınama cezası alınmışsa yargı yolunu açıyor.1702 sayılı kanun da: üniversite öğretim elemanlarına ve öğrencilerine verilen disiplin cezalarına karşı da yargı yolu açıktır.

Emniyet mensuplarına kapalıdır.

m.132 uygulanması

m.133 disiplin cezalarının sicilden silinmesi.
Devlet memurluğundan çıkarmada söz konusu değildir. Danıştay disiplin
cezasının sicilden silinme yetkisi e devredilemez diyor. Ölüm dışında
kişi devlet memurluğundan ayrılsa bile disiplin cezası
uygulanır.soruşturma yapılır.

DEVLET MEMURLARININ CEZAİ SORUMLULUKLARI

1)Genel hükümlere göre:Normal bir vatandaş gibi soruşturması yürütülür.

2)3628 sayılı kanuna göre: Bu
kanunda sayılan suçları işleyenler hakkında c. Savcıları soruşturma
başlatır. İrtikap,rüşvet,basit ve nitelikli zimmet,görev sırasında veya
görevinden dolayı kaçakçılık,resmi ihale ve alım ve satımlara fesat
karıştırma,devlet sırlarının açıklanması veya açıklanmasına sebebiyet
verme suçlarından veya bu suçlara iştirak etmekten sanık olanlar
hakkında 4483 sayılı kanun uygulanmaz.

3)4483 sayılı kanuna göre:Anayasa m.129/son izin sistemini getirmiştir. DMK m.24

4483 sayılı kamu görevlilerinin yargılanması
hakkında kanuna göre m.2 Görev işlenen bir suç olacak. Fail memur veya
diğer kamu görevlisi olacak. Bunların istisnası vardır.

Bu kanunun kapsamı dışında kalan kişi ve suçlar.

1.Özel
soruşturma ve koğuşturma usulüne tabi olan kişiler:Cumhurbaşkanı
milletvekilleri bakanlar kurulu üyeleri hakim ve savcılar TSK mensupları
yüksek öğretim kurumları öğretim üye ve yardımcıları yüksek mahkeme
başkan ve üyeleri noterler teşebbüs genel müdürü ve yönetim kurulu
üyeleri hariç KİT personeli kadro karşılığı olmaksızın çalıştırılan
sözleşmeli personel geçici personel

2.Suçun
niteliği yönünden kanunlarda gösterilen soruşturma ve koğuşturma
usullerine tabi olan suçlar:4926 sayılı kaçakçılıkla mücadele
kanunu.1402 sayılı sıkı yönetim kanunu.5816sayılı Atatürk aleyhine
işlenen suçlar hakkında kanun.4758 sayılı iller bankası kanunu.298sayılı
seçimlerin temel hükümleri ve seçmen kütükleri hakkında kanun kapsamına
giren suçlar. İcra iflas kanununun 357.maddesi. adli görevli
suçlar(bilirkişilik görevi). Ağır cezayı gerektiren suçüstü
hali,disiplin suçları.765 sayılı TCK m.243,245CMUK m.154/4 kapsamında
yapılacak suçlar.

4483 sayılı kanunun bir olaya uygulanabilmesi için;

1)Ortada işlenmiş bir suçun olması

2)Suç işleyenin memur veya diğer kamu görevlisi olması

3)Suç işleyenin asli ve sürekli görev ifa ediyor olması

4)Suçun görev sebebiyle işlenmiş olması

5)Ortada istisna hükümlerin bulunmaması gerekmektedir.

4483 m.4

1)cumhuriyet savcısının soruşturma izni istemesi üzerine

2)diğer makam ve memurlar ile kamu görevlilerinin durumu bu kişiye bildirmesi üzerine

3)basın ve yayın organlarında çıkan bir haber üzerine

İhbar ve şikayetlerde kişi ve olay belirtilmesi
zorunludur. İddiaların ciddi bulgu ve belgelere dayanması ihbar ve
şikayet dilekçesinde şikayet sahibinin;ad soyad imzası ile iş veya
ikametgah belirtilmesi zorunludur.

m.4/son Ancak iddiaların sıhhati şüpheye mahal
vermeyecek belgelerle ortaya konmuş olması halinde ad soyad ve imza ile
ikametgah adresinin olması şartı aranmaz. Başsavcılar ve yetkili
merciler ihbarcı ve şikayetçinin kimlik bilgilerini gizli tutmak
zorundadırlar.

m.3 izin vermeye yetkili merciler

m.14 vekiller de asillerin tabi olduğu usule tabidir.

Görevden uzaklaştırmanın sonuçları

]Görevden
uzaklaştırılan memur hakkında 10 iş günü içinde disiplin soruşturmasına
başlanmalıdır. Başlanmazsa amirin hukuki mali ve cezai sorumluluğu
doğar.

]Memurun memurluk statüsü sona ermez. Memurun memuriyetle ilgili statüsü hukuken devam eder fiilen sona erer.

]Görevden uzaklaştırılan memurlara bu süre içinde aylıklarının tamamı değil 1/3 ü ödenir.

]Memur hakkında kadrosunu ve kadro unvanını değiştiren bir işlem tesis edilemez.

]Memurun bir başka yere geçici görevlendirilmesi yapılamaz.

]Görevden uzaklaştırma
disiplin soruşturması nedeniyle alınmış ise en çok 3 ay devam edebilir.
Ceza koğuşturması nedeniyle alınmış ise yetkili amir ilgilinin durumunu
her iki ay da bir inceleyerek göreve dönüp dönmemesini
kararlaştıracaktır.

m.142 m.143

DEVLET MEMURLUĞU STATÜSÜNÜN SONA ERMESİ

Sona erme halleri

1)İstifa veya çekilme:İstifa
memurun görevinden kendi isteğiyle yazılı bir dilekçe vererek
memurluğunu sona erdirmesidir. İstifa tek yanlı bir irade açılamasıdır.
Memur istifadan vazgeçebilir.m.94 te belli koşullara bağlanmıştır.
İstifa ile memur görevinden hemen ayrılamaz.m.97. 6 ay geçmeden tekrar
devlet memurluğuna alınamaz.m.94 tekine uymayanlar 1 yıl süreyle
alınmazlar.m.95 3 yıl süreyle alınmazlar. Memuriyete dönmek isteyenlerde
aday memur asli memur ayrımı yoktur.

2)Çekilmiş sayılma:kanunda
öngörülen şartların gerçekleşmesi halinde memurun istifa etmiş
sayılmasıdır. Çekilmiş sayılma halleri: m.94/1 m.63/2 m.91/2 m.108/2

3)Devlet memurluğundan çıkarma(ihraç):m.98/a çıkarma cezasını gerektiren fiiller m.125/E devlet memurluğundan çıkarma ile kamu görevinden çıkarma aynı şey değildir.

4)Koşullarda eksiklik:en yaygın haldir.m.98/b m.48 deki memuriyete alınmadaki şartları kaybetmesidir.

5)Bağdaşmazlık:

6)Ölüm: m.98/d

7)Emeklilik:m.98/ç
T.C. Emekli Sandığı kurulmuştur sosyal bir kamu kuruluşudur. Emekli
olan bir kişinin Türk vatandaşlığından çıkması çıkarılması halinde
emeklilik hakkı düşer. Emeklilerin tekrar memurluğa alınmaları da
mümkündür.m.93

Emekli sandığına göre emeklilik halleri şunlardır.

*Yaş
haddiyle emeklilik: 65 yaşın dolduğu tarihtir. Emniyet hizmetlerinde
çalışanlarda bu 52-60 arasındadır. 18 yaşın doldurulmasından sonra
yapılan yaş tashihleri dikkate alınmaz.

*Malullük
nedeniyle emeklilik: Her ne sebepler olursa olsun vücutlarında meydana
gelen arızalar veya duçar oldukları tedavisi mümkün olmayan hastalıklar
sebebiyle görevlerini yapamayacak duruma gelenlere malül denir.
Malullüğü görev nedeniyle doğanlara vazife malullüğü,görev dışı olanlara
adi malullük,harp nedeniyle olanlara da harp malullüğü denir.

*Memurun
isteği üzerine emeklilik: Cumhurbaşkanı bu görevden ayrılınca, yaş
haddi uygulanacak olanlar 65 yaşını doldurunca özürlüler en az 15 yıl
fiili hizmet süresini tamamlayınca fiili hizmet süresi 25 yıl olan
kadınlar 58 erkek memurlar ise 60 yaşını doldurunca isteği üzerine
emekliye ayrılır. Onay tarihinden önce memur emeklilik isteğinden
vazgeçebilir.

*İdarenin
isteği üzerine(resen)emeklilik: 30 hizmet yılını doldurmuş olan
memurları kurumlarınca lüzum üzerine yaş kaydı aranmaksızın idare
emekliye sevk edebilir. Kişi 65 yaşını doldurduğu halde emekli olmuyorsa
idare tarafından resen emekli edilir.

Memurların idareye verdikleri Zaralar adli yargıda çözümlenir.

******************İDARİ YARGI********************

İdare, mahkeme kararlarını en geç 30 gün içinde uygulamak zorundadır.

İdari yargılama usulü kanunu: Kişinin bu işlemden istediği bir amacı sağlayamazsa yargıya başvurur. Bu kanunun gösterdiği usule göre dava görülür.

İdari usul kanunu: İdarenin bir takım işlemler tesis ederken izleyeceği usulü düzenler ve kişiye başvuru yollarını gösterir.

İlke olarak idari uyuşmazlıklar idari yargıda
çözümlenir. Bu konuda anayasal bir engel yoktur. İdare ister kamu
görevlisi olsun ister olmasın herkes hakkında işlem tesis edebilir.
Yabancı veya TC vatandaşı olması da fark etmez.

Dava açma süresi Danıştay da 60 gündür.

Vergi de 30 gündür. Dava açma süresi hak düşürücü
bir süredir. 60 eşit değildir iki aya. Dava açma süresi adli tatile
denk gelirse(1 Ağustos 5 Eylül) dava açma süresi 7 gün daha uzar.(yani
son dava açma süresi 12 Eylüldür.) İYUK m.8

Dilekçelerde başkanlık ithamının bulunması gerekir. Örneğin “İdare Mahkemesi Başkanlığına”

-davacının ismi adresi vekili

-idari işlemin tebliğ tarihi

-hukuki nedenler

-imza

-ekler söz konusuysa imzanın yanına ekler
yazılır( vekaletname vs). dilekçe mahkemeye verilir iki nüsha halinde
mahkeme gerekli harcı ve posta ücretini alır bunu karşı tarafa gönderir.

Mahkemeàİdareye cevabınıàMahkemeyeàDavacıya davacı cevabınıàMahkemeyeàİdareye idarede son olarak cevabınıàMahkemeye gönderir.Cevap süresi 30 gündür.

Bütün illerde idare mahkemesi yoktur örneğin
Aksaray da idare mahkemesi yoktur Aksaray da ki dava açmak isteyen bir
kişi Konya ya gelmek zorunda değildir. Vermek istediği dava dilekçesini
bulunduğu yerin Asliye Hukuk Mahkemesine verebilir.”Konya İdare
Mahkemesine gönderilmek üzere Aksaray Asliye Hukuk Mahkemesine” diye
yazılır örneğin. Yurtdışında dava açmak isteyen kişi dilekçeyi
konsolosluğa verebilir.

İcrailik: İdarenin bir takım
işlemleri İcrailik niteliğine sahip değildir. Bunlara karşı dava
açılması şart değildir. Her idari işlem kişiler hukukunu etkilemez.

İhtiyati müracaat: Bazı durumlarda
kanunun öngördüğü başvurudur. (idareye başvurulur ifadesiyle). Zorunlu
müracaat söz konusuysa ve süre geçtikten sonra dava açılmışsa dava
reddedilir. İdareye başvuru süresinde başvurulursa mahkemeye başvurma
süresi kesilir.

İdare 60 gün içinde cevap vermezse idarenin bu
başvuruyu zımmen reddettiği anlaşılır. Zımmen ret süresi sonundan
itibaren 30+2 lik bir dava açma süresi vardır.

Mesela kişi idareye başvurmaksızın 5. gün de dava
açtı. Yürütmenin durdurulması(YD istemli davalar denir.) bu davalar
öncelikle görülür İYUK m.27 Bu istem davaların çabuk görülmesini sağlar.

Kişi 15 gün içinde işe başlayacak YD istemli bir
dava açtı kişi Konya dan Erzurum a tayin edildi. Kişi Erzurum da işe
başladı 3 ay geçtikten sonra mahkemenin yürütmeyi durdurma kararı çıktı
bu karara idare itiraz edebilir. Eğer mahkeme YD istemini reddetseydi bu
sefer kişi itiraz edecekti bu itiraz süresi 7 gün içinde olur. 7 gün
içinde de itiraz makamı cevabını verir. Bu itiraz kanun yolu anlamı
anlamında bir itiraz değil özel itirazdır.

Mahkeme dava dilekçesini ilk olarak şekil
bakımından inceler. Dilekçenin kanundaki hususlara uygun olup olmadığını
bakacaktır. Şekil bakımından sakatlık yoksa esas incelemeye
geçilecektir. Bu da; konu,maksat,yetki,şekil,sebep tir.

Mahkemeler hukuka uygunluk denetimi yapabilirler
yerindelik denetimi yapamazlar. İdari işlemler kanunilik karinesinden
istifade ederler. Mahkeme işlemi kabul eder veya reddeder. İşlem
reddedilirse yine müracaat vardır. Kanun yollarına müracaat söz
konusudur. Mahkeme kararı aleyhine olan taraf kanun yoluna müracaat
eder.

Bütün mahkeme kararlarına mahkeme uymak zorundadır.

İYUK m.52 mahkeme kararlarının yürütmesinin durdurulması istemi.

Temyiz mercii yerel mahkemenin kararını bozabilir veya kabul edebilir. Yerel mahkemede bu karara ya uyar veya uymaz direnme kararı verir Direnme kararı da temyizen başka bir yere gelir.

Tazminat davalarının prosedürü de böyledir. Ancak dilekçede tazminat miktarı istemi de belirtilir.

İdari Yargının Türkiye de ve Fransa da Doğuşu

Fransa da 1790 yılında Fransız ihtilali ile çıkan
kanun ile idari yargı yolu oluşmuştur.1872 yılında Danıştay gerçek bir
yargı yeri haline geldi.1953 te il idare kurulları ilk derece
mahkemelerine dönüşmüştür. 1987 de istinaf mahkemeleri kurulmuştur.
Fransa da ki idari yargının gelişimi:İlk derece mahkemeleriàİstinaf mahkemeleriàDanıştay

Türkiye de ise 1868 de Fransız Danıştay ı örnek alınarak Şuray-ı Devlet
kuruldu ve idari yargı doğdu. İlk başkanı Mithat Paşadır. Tutuk adalet
anlayışı var mahkeme bir karar aldığında sadrazamın uygun bulması ve
padişahın onayından geçmesi geçerli olurdu.

1876 Kanuni Esasi ile birlikte Danıştay sadece kamu görevlilerinin yargılanmasına baktı.

1 Kasım 1922 Şuray-ı Devlet kalktı. Ancak 1924 anayasasında Şuray-ı devlet vardır.

1925 te Şuray-ı Devlet kanunu çıkarıldı fakat
1927 de göreve başladı.1961 ve 1982 anayasasında da vardır.1982 de 2575
sayılı Danıştay kanunu çıkarılmış ve günümüze kadar gelmiştir. 2576
sayılı BİM,İDARE VE VERGİ MAHKEMELERİ KANUNU çıkarılmıştır.

Bu tarihe kadar komisyonlar, gümrük hakem heyetleri,il ve ilçe idari kurulları idari uyuşmazlıklara bakmıştır.

İDARİ SİSTEMLER

1)Anglo sakson sistem(yargı birliği sistemi)

2)İdari rejim sistemi(yargı ayrılığı sistemi)

1)kuruluş bakımından

a)Danıştay tipi:Bir ülkenin idari yargı alanında
yer alan en yüksek mahkeme Danıştay dır. Hem uyuşmazlıkları çözer hem de
idareyle ilişkileri vardır(Türkiye deki sistem)

b)Mahkeme tipi:Bir ülkenin en tepesinde bulunan yargı yerinin görevi uyuşmazlıkları çözmektir.(Almanya sistemi)

2)görev bakımından Bazı ülkelerde idari yargı
alanı geniş bazılarında dardır. Ülkemizde geniştir. Kanunlarda aksi
öngörülmedikçe idari uyuşmazlıklar idari yargı da çözümlenir.

Türkiye de ki İdari Yargının Özellikleri

ØDayanağını Anayasadan alır.(idari yargı)

Øİdari yargının görev alanı geniş tutulmuştur.

ØDanıştay tipi idari yargı sistemi vardır.

ØBu alanda Danıştay BİM AYİM İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemeleri görev yapar.

Øİdari yargı sisteminde genel görev ilkesi uygulanır.

Øİdari
yargı alanındaki mahkemelerde genel ve özel görev esas geçerlidir.
Genel görevli mahkeme: İdare Mahkemeleri. Özel görevli mahkeme: Kanunda
görevleri sayılan idari uyuşmazlıklara bakar.

Danıştay kanununun m.2/2 ààAnayasa m.125/4 ün detaylı düzenlenmiş şeklidir.

Tüm işlemlere karşı yargı yolu açık değildir.

*Mahkemelerin
kendi kendini kısıtlamasına yargı kısıntısı denir. Hükümet tasarrufu
kara Avrupasında. 1961 anayasasında sonra yargı kısıntısı
kaldırılmıştır.1930 u yıllarda vardı bunlar;yabancıların TR den
sınır dışı edilme işlemlerine karşı açılan davalar,karşılılık ilkesi
kapsamında ki kararlar,vatandaşlıktan çıkarılmaya ilişkin işlemler,iskan
işleriyle ilgili kararlar.

*Yasama kısıntısı:Anayasal bir tanımdır bunlar;YAŞ
kararları ve cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler yargı
denetimi dışındadır.An. m.125. kurul kararlarına karşı yargı yerlerine
başvurulamaz. An.m.159. uyarma ve kınama kararlarına karşı yargı yolu
kapalıdır.DMK. Cumhurbaşkanı YAŞ in tasarrufları ve sıkıyönetim
komutanının yazılı işlemlerine karşı ve askeri disiplin cezalarına karşı
yargı denetimi yapılamaz.AYİM m.21/3

MAHKEMELER

-BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ

2576 sayılı kanunda düzenlenmiştir. Genel görevli
bağımsız mahkemelerdir. Bir başkan ve iki üyeden oluşur.m.8 BİM in
görevlerini düzenliyor. Uyuşmazlık miktarı 2005 yılında 5390 YTL olarak
değiştirilmiştir. İptal ve tam yargı davaları tek hakimli olarak
görülür. Aynı miktarda sınırla olarak vergi mahkemeleri de görev yapar.
Tek hakimle bakılan bu davalara kanun yolu anlamında itiraz yoluyla BİM
de bakılır. İtiraz süresi 30 gündür.

Bölge İdare Mahkemeleri aynı yargı çevresindeki
idare ve vergi mahkemeleri arasındaki uyuşmazlıklara bakar. Farklı yargı
çevresindeki uyuşmazlıkları Danıştay çözer. İdare- idare. İdare-vergi.
Vergi-vergi.

BİM diğer kanunlarla kendisine verilen görevleri de yerine getirir.

BİM bugün için bir uyuşmazlığa ilk derece mahkemesi olarak bakmaz. O halde bu hükmün anlamı şudur:İYUK m.27/6 ya göre YD istemli kararlara özel itiraz düzenlenmiştir.

İYUK m.27/6 da geçen BİM kararlarına karşı en yakın BİM e gidilmesinin anlamı yoktur.

İYUK m.45 itiraz düzenler. Bu madde Danıştay ın
görevlerini azaltmıştır. BİM e tek hakimli davalara itirazlar gelir. Bu
madde söz konusu 5 durum varsa BİM e gider Danıştay a gitmez. Kurul
halinde bakılsa bile.

Bölge idare mahkemesinin kararları kesindir temyiz yoluna başvurulamaz.

-İDARE MAHKEMELERİ

2576 sayılı kanunla düzenlenmiştir. Bir başkan ve
yeteri kadar üyeden oluşur fakat karar verme sayısı 3 tür. Kanunun 5.
madde si idare mahkemelerinin görevlerini düzenler. Genel görevli
mahkemedir. Vergi mahkemesi ve Danıştay ın ilk derece mahkemesi olarak
görev yaptığı davalar dışında ki davalara (iptal ve tam yargı davaları)
bakar.

-VERGİ MAHKEMELERİ

2576 sayılı kanun m.4 kuruluşunu düzenler. Görevlerini madde 6 düzenler. Özel görevli mahkemedir.

m.7 tek hakimle çözülecek davalar.

Uyuşmazlık miktarı 5390 YTL yi aşmayan söz konusu davalar vergi mahkemesinde tek hakimli olarak çözülür.

m.10 başkanın görevlerini düzenler.

m.11 üyelerin görevlerini düzenler.

-DANIŞTAY

Bir yüksek mahkemedir. Anayasa madde 155 te
düzenlenmiştir. 1868 de Fransız Danıştay ı örnek alınarak
oluşturulmuştur. 1982 anayasasında da yer almıştır.

Danıştay ın yargısal görevleri:Birinci fıkrada düzenlenmiştir. Bazı davaları ilk ve son derece mahkemesi, bazı davaları ise temyiz merci olarak görür.

Danıştay ın idari görevleri:İkinci
fıkradadır. Örneğin tüzüklerin incelemesinde. Danıştay ın idari yargı
görevleri idare hukukunun konusudur. Anayasa dan başka 2575 sayılı
Danıştay Kanunu vardır. Bu kanununun m.5 danıştay ın karar organlarını
düzenler. İdari Davalar Daireleri Genel Kurulu,İdari Dava Daireleri
Kurulu olmuştur. Danıştay;Başkan. Genel sekreter.
Üyeler. Tetkik Hakimler. Başsavcı. Savcılar. Daire başkanları. Başkan
vekilinden oluşur. Ayrıca idari işleri yapan kişiler de vardır.

m.9 üyelerin seçimini düzenler.

m.13 Danıştay dairelerini düzenler. Her dairede 1
başkan + en az 4 üye. Görüşme sayısı 5 tir(idare ve vergi
mahkemelerinde 3 tür.). Kararlar oy birliğiyle değil oy çokluğuyla
alınır.

Eğer hakimlerden birisi karara muhalif ise karşı(ayrışık) oy yazısı yazar. Muhalif üyenin imza hanesine(x) işareti konur.

Dairelerde yeteri kadar tetkik hakimi bulunur.
Bunlar gelen davaları inceleyip bir kanaate sahip olur ve Danıştay
kurullarında bu hakimler üyelere görüşünü bildirerek bilgilendirme
yaparlar.

m.61 de savcıların görevleri belirtilmiştir.
İdari yargı da pek savcılığa rastlanmaz ancak Danıştay da başsavcı ve
savcılar bulunur.

m.62 de tetkik hakimlerin görevleri belirtilmiştir.

Danıştay ın daireleri

D1D İdari daire idari işlere bakar

D2D

D3D Vergi davalarına bakar

D4D Vergi davalarına bakar

D5D

D7D Vergi davalarına bakar

D8D

D9D Vergi davalarına bakar

D10D

D11D

D12D

D13D

Madde 26 vd dava dairelerini düzenler.

m.37 bir kısım işlerin diğer dairelere
verilmesini düzenler. Böyle bir karar verildiğinde resmi gazetede
yayımlanır. Bu durum, dairelerin işleri arasında orantısızlık olduğunda
uygulanır.

m.52/c 37 ve 44. maddelere göre daireler arası iş dağılımını başkanlık kurulu yapar.

İdari işleri görmede görevli organlar 1) Danıştay
1. dairenin görevleri madde 42 de sayılmıştır. 2) İdari işler
kuruludur.m.16 da düzenlenmiştir.

m.52/d Danıştay Başkanlık Kurulu Danıştay daireleri arasında çıkan görev uyuşmazlıklarını inceler.

Örneğin pasaport kanunu
m.22 de bir kısım sebeplerle kişinin yurt dışına çıkmasının yasaklanması
söz konusudur. Bir kişi vergi borcu nedeniyle yurt dışına
çıkamamaktadır. İki daireye başvurmuş vergi ve idare. Bu daireler
arasında uyuşmazlık çıkmış başkanlar kurulu bu 4. dairenin(vergi) görev
alanına girmez. 10. dairenin görevine girer denmiş. Her ne kadar vergi
borcu dese de genel olara bu seyahat özgürlüğünün kısıtlanmasıdır.

m.17 Kurulların oluşumu

m.38 İdari ve vergi dava daire kurullarının
görevleri idare ve vergi dava dairelerinden verilen kararları temyizen
inceler ve ilk derece mahkemelerinin verilen ısrar kararlarını temyizen
inceler.

Örneğin Konya idare
mahkemesi bir karar verdi ve bu karar temyize gitti(30 gün içinde)
Danıştay 8. dairesine Danıştay mahkemenin kararını iptal etti mahkeme
ise direnme kararı aldı ve aldığı karardan vazgeçmedi dava tekrar
Danıştay gitti artık bu temyize karşı 8. daire ilgilenmez İdari Dava
Daireleri Genel Kurulları inceler.

Danıştay bazı davalara ilk derece mahkemesi
olarak bakabilir. Danıştay 2-13 arasındaki dairelerinde ilk derece
mahkemesi sıfatıyla dava açılabilir.

Bir diğer görevi yürütmeyi durdurmaya itiraz mercileridir. İçtihadı Birleştirme Kurullarıdır m.18

m.30,40 İçtihadı Birleştirme Kurullarının görevleri

m.23 Danıştay ın görevleri

]Danıştay ın temyiz görevi

]İlk derece mahkemesi olma görevi

]Görüş bildirme görevi(idari görev)

]Tüzük tasarılarını inceleme

]Düşünce bildirme(idari görev)

]Cumhurbaşkanına görüş bildirme(idari görev)

]Diğer görevleri yapar(idari+adli)

m.34/C değişiklik

m.24 Danıştay ın ilk derece mahkemesi olarak bakacağı davaları düzenler.

m.24/2 Danıştay ın kendine özgü bir denetimidir.D8D dairesine bakıldığında yargısal denetimde idari vesayet denetimi de yoktur. İYUK ek madde 2 de bununla bağlantılıdır.
Danıştay, belediyeler ile il özel idarelerinin seçimle gelen
organlarının organlık sıfatlarını kaybetmeleri hakkındaki istemleri
inceler ve karara bağlar.

m.24/1 son paragraf Tahkim yolu öngörülmeyen kamu
hizmeti ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmesi ilgili davalara da
Danıştay bakar.

Anayasa tahkimle ilgili genel bir kural
koymuştur.m.125. Tahkim hukukumuzda mümkündür. (özel hukuk
kavramlıdır=hakem yoludur.) idari yargının konusunu oluşturamaz. İstisna:Yabancılık
unsuru bakımından milli ve milletlerarası imtiyaz şartlaşma ve
sözleşmelerine tahkim uygulanabilir. Hatta tahkim yolunun esasları ayrı
bir kanun ile düzenlenmiştir. Tahkim varsa hakem çözer Danıştay bakamaz.

!Aynı yargı
çevresindeki idare ve vergi mahkemelerindeki uyuşmazlıkları Bölge İdare
Mahkemeleri çözer. Farklı yargı çevrelerindeki görev ve yetki
uyuşmazlıklarını Danıştay çözer.

Vergi – Vergi D3D

İdare – İdare D10D

İdare – Vergi Danıştay başkanlar kurulu çözer.
Danıştay ın kendi daireleri arasındaki uyuşmazlıkları da Danıştay
başkanlar kurulu çözer.

İmtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri bakımından
Danıştay ın hem inceleme hem yargılama görevi vardır.m.42/c(1.daire)
m.46/b(idari işler kurulu)

Danıştay Kanunu m.24 ile BİM m.5 arasındaki
fark;tahkim yolu varsa uyuşmazlık idari yargıya konu olamaz. Danıştay ın
ilk derece mahkemesi olarak görev alanına girer(imtiyaz şartlaşma ve
sözleşmeleri.)

-ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ

1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu ile düzenlenmiştir.Anayasa m. 157 ye göre bir yüksek mahkemedir. AYİM in görev alanı önemli!

m.5 AYİM in organları

m.7 üyeleri

m.14 AYİM in daireleri. İki daireden oluşur 1. ve 2. daire. Hakim olmayan subaylar hakim gibi karar verir.

m.22 Birinci dairenin görevlerini düzenlemiştir.

m.23 İkinci dairenin görevlerini düzenlemiştir(1.
dairenin görev alanına girmeyen uyuşmazlıklara da bakar. Yargılanmanın
yenilenmesi. Kararın düzeltilmesi. Kanunu yolları. Yürütmeyi durdurma.

m.21 madde 20 de düzenlenen ve asker kişileri
ilgilendiren durumlarda açılan iptal davaları + tam yargı davaları
doğrudan doğruya ilk derece mahkemesi olarak AYİM in görev alanına
girer.

m.21/II yerindelik denetimi yasağı

m.21/III yasama kısıntısı.

Disiplin amiri tarafından verilen disiplin cezaları yargı denetimi dışındadır.

m.20
AYİM in görev alanını belirler. İdari işlem askeri makamlarca tesis
edilmese( bu bakanlar kurulu olabilir milli savunma bakanlığı olabilir.)
bile askeri hizmeti ve asker kişileri ilgilendiren uyuşmazlıklara
bakar.

Asker kişi tanımı m.20/2 de yapılmıştır.

*Askeri hizmete ilişkin olma *Asker kişi olma uyuşmazlığın AYİM in görev alanına girmesi için gerekli şartlardır.

Örneğin:Askeriye
ait bir uçak havalanmış kötü hava şartları nedeniyle Diyarbakır
yakınlarında düşmüş 2 asker şehit olmuş ve bir normal vatandaş da
hayatını kaybetmiştir.

!Asker
kişilerin yakınları nerede dava açar? Burada her iki şart da olduğundan
( asker kişi + askeri hizmet şartı) AYİM m.20 ye göre AYİM de açılır.
Davayı mirasçıları açar. Mirasçıların asker olup olmaması önemli
değildir.

!Ölen
vatandaşın yakınları nerede dava açar? Ölen kişi asker kişi değildir.
Ama askeri hizmet vardır. Dolayısıyla genel idari yargıda idare
mahkemesinde dava açar. Ölen vatandaşın yakınlarının asker olup olmaması
önemli değildir. İdari yargı da dava açılır.

Örnek2:14
yaşında bir öğrenci babası astsubay askeri liseler sınavına giriyor.
Sınavı kazanıyor. Ancak gelen evrakta hakkında yürütülen güvenlik
soruşturmasında bir akrabasının örgüt üyesi ve sabıkalı olduğu
belirtilerek hakkı kayboluyor. Ancak gerçekte bir yanlış anlaşılma(isim
benzerliği örneğin) var. Nerede dava açarlar

!Öğrencilik
statüsü kayıtla kazanılacağından askeri hizmet vardır(sınav yapılması)
ancak asker kişi şartı yoktur. Dolayısıyla çocuk 18 yaşından küçük
olduğu için babası idari yargıda iptal davası açar.

Örnek3:Ahmet
S.Ü. Hukuk fakültesini bitiriyor ardından hs sınavlarına hazırlanıyor.
Ahmet bir posta alıyor ve Pazar günü Ankara da yapılacak bir sınav
olduğunu bu sınav sonucu çıkan yere asker olarak gideceğini öğrenir.
Okulunu yeni bitirdiği ve mezuniyetten 1 yıl sonraya kadar askere
çağırma olmadığı halde bu mektubu almaması gereken Ahmet bu işlemin
hukuka aykırı olduğunu söylüyor nerede dava açar?

! Ahmet (askeri hizmet var ancak askeri yükümlülükten doğan bir uyuşmazlık olduğundan) AYİM de dava açar.

Örnek4:Askerler
aldıkları bir istihbaratta terörist grubun geçeneği yer ve zamanı
öğreniyor. Ve söz konusu mevkide pusu kuruyorlar. Pusu kurdukları yerde
askerin birinin silahı ateş alıyor ve yanındaki arkadaşı yaralanıyor.
Yaralı askerin ayağı sakat kalıyor ve doğan zarar nedeniyle kendisini
yaralayan askere karşı tam yargı davası açıyor. Yaralı asker nerede dava
açabilir?

! idari yargı da kişilere karşı dava açılamamaktadır. Dolayısıyla askeri hizmet ve asker kişi vardır ancak adli yargıda tam yargı davası açılır. Yaralanan asker askeriyeye karşı dava açsaydı AYİM de dava açardı.

Örnek5:Askeri
bir lojmana hırsız girer ve binbaşının karısına tecavüz eder ve onu
öldürür. Binbaşı nerede dava açar Milli Savunma Bakanlığına karşı?

!Burada
ölen kişi asker olmadığından idareye karşı idare mahkemesine dava açar.
(güvenlik açısından askeri hizmet kusuru var ve idarenin kusuru var.)

Örnek6:Jandarma
bir köyde kız kaçırıldığına ilişkin ihbar aldı ve aşağı köyün
muhtarının evinde olduğu ihbarı üzerine muhtarın evini ararlar. Kızı
kaçıran delikanlı odaya ilk giren askeri vuruyor. Vurulan askerin
yakınları nerede dava açar.

!Burada jandarmanın kolluk görevi söz konusu olduğundan vurulan jandarmanın yakınları idare mahkemesinde dava açar.

Örnek7:Jandarma nöbetteyken futbol magandalarının açtığı ateş sonucu yaralanırsa

!Açılacak dava AYİM de dir.

Jandarma kolluk görevi ifa ederken zarar görürse dava idare mahkemesinde açılır.

Ancak askeri görev ifa ederken zarar görürse dava AYİM de görülür.

NOT:Jandarma
ister kolluk görevi isterse askeri görev yaparken oluşan zararla ilgili
dava açılırsa bu husumet İçişleri Bakanlığına yöneltilir.

-UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ

2247 sayılı kanunla düzenlenmiştir. Kuruluşunu m.2 düzenler. UMK sinde ki ayrım;ceza bölümü ve hukuk bölümü.

Bir başkan ve altı üyeden oluşur. Bölümler arası uyuşmazlıkları genel kurul çözer.

Uyuşmazlık Mahkemesinin görevleri:

1)Görev uyuşmazlığı

a)Olumlu görev uyuşmazlığı

b)Olumsuz görev uyuşmazlığı UMK m.10 vd düzenlenmiştir.

2)Hüküm uyuşmazlığı

1)Görev Uyuşmazlığı

UMK m.17 olumlu görev uyuşmazlığını tanımlar ve
çözüm yolunu ortaya koyar. İstisnai bir durumdur. Her iki mahkemede
uyuşmazlıkta kendini görevli sayar.

Olumlu görev uyuşmazlığının şartları

1)Ayrı yargı yerlerinde açılmış bir dava bulunmalıdır.

2)Davalı tarafından görevsizlik itirazı olmalıdır.

3)Davalı
bu itirazı hukuk mahkemesinde en geç 1. oturumda; ceza mahkemesinde
delillerin ikamesine başlanmadan önce; idari mahkemede dilekçe ve
savunma evresi tamamlanmadan önce görevsizlik itirazında bulunmalı.

4)Mahkeme görevsizlik itirazını reddeder.

5)Bu karar bir ara karardır. Tek başına kanun yoluna konu olmamaktadır.

6)Esas hakkında karar verilmemiş olmalıdır.(yargılamanın özüne inilmemiş olmamalıdır.)

Olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılması m.12 düzenlenmiştir.m.13 de bu prosedür devam eder.

Uyuşmazlık mahkemesini kararlarını bekleme ve sürelerin durdurulması.m.18 süre 6 ay. İtiraz yoluyla anayasa mahkemesine gidilmesi gibi bir yol izlenir süre 5 ay.

UMK m.14 olumsuz görev uyuşmazlığını düzenler. Burada amaç bir davanın görülmesinin ortada kalmasını önlemektir.

Olumsuz görev uyuşmazlığının şartları

1)Ortada iki tane görevsizlik kararı olmalıdır.

2)Görevsizlik kararı ayrı yargı yerleri içinde yer alan yargı yerlerince verilmelidir.

3)Görevsizlik
kararı bir mahkemenin diğerinin görevli olduğu gerekçesiyle
verilmeli(karşılıklı olarak mahkemelerin birbirini görevli görmesidir.

4)Bu
kararlar kesinleşmiş olmalıdır. Mahkeme kararları nasıl kesinleşir?
1)Mahkeme kararına karşı kanun yolu süresi geçerse (itiraz/temyiz süresi
30 gün) 2) Kanun yoluna başvuru süresi içinde bu yola başvurulur ve
kanun yoluna bakacak yargı yeri karar verir ve bu karar kesinleşir.

5)İki ayrı yargı yerince görevsizlik kararı verilen davanın tarafları konusu sebebi aynı olmalıdır.

m.15 istemde bulunacak kişi davacıdır.

En erken kararın kesinleştiği tarihten itibaren
başlar. En geç ise hüküm yoktur ancak doktrinde genel zamanaşımı süresi
10 yıl ve 60 günlük hak düşürücü süredir. Hukuk davaları 10 yıl. İdari
davalar 60 gün.

Uyuşmazlığın çıktığı mahkemelerin biri başka bir
mahkemeyi görevli sayar. Uyuşmazlık mahkemesinin verdiği kararlar
kesindir herhangi bir yargı yerine müracaat edilemez.

Davaya devam etmek için mahkemenin tekrar görevsizlik kararı almasına gerek yoktur.

m.16 olumsuz görev uyuşmazlığı

m.19 olumsuz görev uyuşmazlığı olduğunda mahkemelerin uyuşmazlık mahkemesine başvurulabilmesini düzenler.

m.20 aynı usulü temyiz merciini yapan uyuşmazlık mahkemesine başvurması için düzenler.

2)Hüküm Uyuşmazlığı

Ayrı yargı yerlerine ait iki mahkeme arasındaki hükümlerde oluşan uyuşmazlığı ifade eder istisnaidir.m.24

Hüküm uyuşmazlığının şartları

1.Kararlar iki ayrı yargı düzeninde verilmelidir.(adli/askeri)

2.Kararlar esasa ilişkin ve kesin olmalıdır.

3.Aynı konuya/sebebe ilişkin olmalıdır.

4.Kararlar hakkın yerine getirilmesini engeller/imkansız kılar.

Taraflar ilgili makam uyuşmazlık mahkemesine
başvurur;ilk ve son derece mahkemesi olarak uyuşmazlık mahkemesine
karara bağlar ve kararları kesindir.

Hüküm uyuşmazlığı ile ilgili kararlar kesindir ve herkesi bağlar. Bu karara karşı her hangi bir yargı yoluna başvurulamaz.

Genel kurulun ilke kararları vardır. (içtihadı
birleştirme kararları gibi etkilidir UMK m.30 da düzenlenir. Bu kararlar
uyuşmazlık mahkemesindeki hükümleri arasındaki uyuşmazlıkları çözer.

m.29 ilke kararları ve başkan uygun görürse bölüm kararları resmi gazete de yayınlanır.



İDARİ YARGILAMA USULÜ

Danıştay BİM İdare ve Vergi Mahkemelerinde
uygulanan usul 2577 sayılı İYUK tarafından belirlenmiştir. AYİM de
uygulanacak usul ise AYİM Kanunu ile düzenlenmiştir.

m.1/II idari yargıda esas yazılı yargılama usulü
olup üzerinden dava görülür ve karar verilir. İstisnaen de olsa duruşma
usulü uygulanır.

m.17,18,19 duruşmayı düzenler.

m.20 Resen araştırma(inceleme) ilkesi düzenlenmiştir.

İşlemden menfaati zedelenenler ister gerçek kişi ister tüzel kişi olabilir.

İdari yargı davaları

İptal davası:İdarenin işlemlerinin iptalini amaçlar.(yetki şekil sebep konu amaç bakımından.)

Tam yargı davası:İdarenin işleminden/eyleminden zarar gören kimselerin zararının tazminini amaçlar. Burada şart bir hak ihlalinin olmasıdır.(yargı kısıntısı nedeniyle her işleme karşı dava açılamaz.)

Not:Aynı
hiyerarşi içinde bulunan makamlar birbirinin işlemlerine karşı dava
açamaz. Danıştay a göre. Örneğin vali kaymakamın işlemine karşı dava
açamaz.

İdari Dava Açılması

Örneğin bir üniversite öğrencisi hakkında
yürütülen soruşturma sonucu okuldan ilişiğinin kesildiğine dair bir
belge tebellüğ etti. Bu kimsenin yapacağı ilk şey bir dava dilekçesi
hazırlamaktır. İşlemin yapılması halinde dönülmesi güç zararlar meydana
gelecekse YD (yürütmeyi durdurma istemli açılır dava)





Dava Dilekçesi Örneği

YD(YÜRÜTMEYİ DURDURMA) TALEPLİDİR.



DAVACI:Ali Hamarat

Sancak mah. Uyum sok. İlham sitesi No:24/12 KONYA



DAVALI:Selçuk Üniversitesi Rektörlüğü… KONYA

(ADRES)



VEKİLİ:Av. Hatice Solmaz



DAVANIN KONUSU:………..sayılı……..tarihli işlemin iptali istemi



DAVANIN TÜRÜ: İptal davası(+tam yargı davası)



İDARİ İŞLEMİN TEBLİĞ TARİHİ:15.03.2005



(Tam yargı davası açılacaksa)UYUŞMAZLIK KONUSU MİKTAR:……YTL maddi ve …..YTL manevi zararımın idare tarafından karşılanması

Olayın Gelişimi: 1……….

2………

3………

2.sayfa

İPTAL NEDENLERİ:

YETKİ BAKIMINDAN:Yetkisiz makam tarafından işlem tesis edildiği

ŞEKİL BAKIMINDAN:Savunma yapılmadığı (yapılma fırsatı verilmediği)

AMAÇ BAKIMINDAN:İdeolojik baskı

DAYANILAN KURALLAR:A.Y.M m… İYUK m… ve ilgili mevzuat



SONUÇ VE İSTEM:Yukarıda açıklanan gerekçelerle
Selçuk Üniversitesinin tesis ettiği ……… işlemi ve tüm yargı giderlerimin
ödenmesini…………

Arz ederim. 22.03.2005

imza

(EKLER)1……

2……

3……

]İYUK m.3 Dava dilekçesinin nasıl ve nereye hitaben yazılacağını düzenler. Dilekçeler imzalı olmalıdır.

İdareden istenen tazminat ile mahkeme bağlı olup mahkeme bunun üstüne çıkamaz fakat altına inebilir.

Ayrıca tazminat miktarı kadar harç istenir davacıdan.

YD ve duruşma talepleri dilekçenin başına görülebilecek şekilde yazılır.

Danıştay ın tam yargı davasına ilişkin içtihadı
birleştirme kararı şu şekildedir: Kamu görevlilerine ait mevzuattan
doğan uyuşmazlıklarda idari işlemin zarar olduğu zararın miktar olarak
tespitinin mümkün olmadığı hallerde dava dilekçesinde uyuşmazlık konusu
miktar gösterilmeden tam yargı davası açılabilir.

İYUK m.3/son Dava dilekçesi karşı tarafın sayısı + 1 kadar nüsha olmalıdır.

Eklerin ayrıca noterden tasdiki gerekmez.(vekil aracılığı varsa uygulamada avukat kaşe basar)

m.4 te dava dilekçesinin nereye verileceği düzenlenmiştir.

AYİM deki fark AYİM m.37. Amirlikler BİM ler Vergi Mahkemeleri Danıştay dilekçeyi almaya yetkilidir.

¤ idare
mahkemesi olmayan yerlerde dilekçe Asliye Hukuk Mahkemesine verilir. Ve
dilekçenin başlığı değişir. Örneğin:” Konya İdare Mahkemesine
Başkanlığa Gönderilmek Üzere Asliye Hukuk Mahkemesine

KONYA” gibi

¤Eğer
mahkeme işlemi hukuka uygun bulup iptal istemini retderse temyize
gidilir. Dilekçenin başlığı ise şöyle değişir.” Danıştay Başkanlığına
sunulmak, Konya 2.İdare Mahkemesi Başkanlığına Gönderilmek Üzere Asliye
Hukuk Hakimliğine

KARAMAN” gibi

m.5 Aynı dilekçeyle dava açılabilecek halleri düzenler.

Kural:Her idari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılır.m.5/1

İstisna:Ancak kanunda bağlılık bulunan birden fazla işleme karşı kişi aynı dilekçeyle dava açabilir.m.5/2

Örneğin 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre kişiye ceza kesilmiş(1.işlem)
ve arabası bağlanmış(2.işlem) kişi her iki işleme karşı tek dilekçeyle
dava açabilir.

¤Birden
fazla kişinin tek dilekçeyle dava açabilmesi için yine bağlılık ilkesi
geçerlidir. Örneğin mirasçıların açacağı davalar gibi

m.6 Dava dilekçesinin geçeceği aşamaların neler olduğunu ifade eder.

Harç alınması: Deftere kaydedilmesià(deftere kayıt tarihi davanın açıldığı tarih sayılır.) kayıt no verilir.

Davacıya ispat aracı olarak pulsuz bir “alındı kağıdı ”verilir.

★★(Dava açılmış) Her hangi bir sebeple harç veya posta ücreti verilmez/eksik verilirse 30 gün içinde bunların ödenmesi tebliğ edilir. Tebliğlere rağmen ödeme yapılmazsa davanın açılmamış sayılmasına karar verilir.

m.14/3

1)YETKİAynı
tür ve derecedeki mahkemelerden belli bir coğrafi alan içindeki davaya
hangisinin bakma hakkına sahip olduğunu ifade eder. Görev konusunda
yapılan açıklamalar burada da geçerlidir.

m.32 vd Genel yetki m.32 de düzenlenmiştir.

m.33-37 arası yetki özel yetki düzenlenmiştir. İdari Yargı da özel yetki genel yetki kurallarını ortadan kaldırır.

Özel yetki kuralları

-Kamu görevlileri ile ilgili davalarda yetki m.33
de düzenlenmiştir. Görevden çekilme hali düzenlenmemiştir.m.33/II de
düzenlenmiştir. Örneğin bir kişi Rize den kayseri ye tayin olmuş ve
yollukla ilgili dava açmak istemiştir. Kayseri de dava açar.

-Taşınmaz mallarla ilgili m.34 te düzenlenmiş. Taşınmazın idari taksimat yapıldığı yerdir.

-Taşınır mallarla ilgili davalarda m.35 te
düzenlenmiştir. Danıştay;taşınır mallarla ilgili davalarda dava devam
ederken malın yer değiştirmesi yetki kuralını değiştirmez der.

-m.36 tam yargı davalarında yetkiyi düzenler.
İdari eylemden doğan tam yargı davası söz konusu ise eylemin yapıldığı
yer mahkemesidir.

-Vergi uyuşmazlıklarında yetki m.37 düzenlenmiştir.

Örnek:AYİM de açılması gereken bir dava idare mahkemesinde açılmışsa bu durumda dava görev bakımından reddedilir.

Örnek:İdari
yargının görevli olduğu konularda başka yerlere açmışsa mesela İstanbul
da açılması gereken bir dava Konya da açılmışsa dava reddedilir ve
dosya ilgili mahkemeye gönderilir.

Örnek:Okuldan
atıldık ve asliye ceza da dava açtık. Yetki ve görev bakımından iptal
edilir. Not:kanun yoluna gidilmişse Yargıtay ın tebliğ tarihinden
itibaren.

2)İDARİ MERCİ TECAVÜZÜ
Kişilerin bir idari dava açmadan önce idareye müracaat etmesi ihtiyari
de olabilir. Zorunlu da olabilir. Bu ilgili kanundaki hükümden
anlaşılır.

Danıştay başvurabilir hükmü geçiyorsa bile kişinin başvurmak zorunda olduğunu benimsiyor hoca kabul etmiyor.

Doğrudan doğruya bir idari eylemden doğan bir zarar söz konusu ise dava açmak zorunludur.m.13



İYUK m.11 de bir isteğe bağlı müracaat vardır.

Ortada zorunlu bir idari başvuru söz konusu ise ve buna uyulmamışsa biz başvuru hakkımızı ve dava açma hakkımızı kaybederiz.

Başvuru süresi söz konusu ve süre geçtikten sonra
başvuru yapılmışsa davanın reddine karar verilir. Dava açma hakkı
ortadan kalkar.

İdari mahsus süresi dolduktan sonra bizim idareye başvurmamız halinde idare bu istemi reddeder.

m.13/2 görevsiz yargı yerine başvurulması halinde
mahkeme görevsizlik kararı vermişse daha sonrasında idari mahkeme de
dava açıldığında idari mahkeme idareye başvurulması gerekiyor diyemez.

3)EHLİYET Dava
da taraf olma yeteneğini medeni haklardan yararlanma yeteneğini ifade
eder. Tüzel kişiliği olmayan kamu kuruluşları da tüzel kişiliğe haizmiş
gibi değerlendirilir.

Dava açabilme ehliyeti Tam ehliyetliler
sınırlı ehliyetliler gibi… özel hukuk tüzel kişilerinde de kanunda hangi
yetkili organ yetkili ise davalı veya davacı olabilir. Kamu hukuku
kişilerinde de bunlarda özel hukuk tüzel kişileri gibi dava açma ve
davalı olma yeteneğine sahiptir. Yabancıların Türk mahkemelerinde
herhangi bir şart aranmaksızın dava açma ehliyetleri vardır. davacı ve
davalı olmaya objektif ehliyet denir. Sübjektif ehliyet idari yargıda şu
anlama gelir. İptal davaları için aranan şart ortada bir menfaat ihlali
tam yargı davalarında hakkın ihlalidir.

İptal davaları için aranan menfaat şartı maddi
açıdan dokunan bir menfaat olabilir manevi açıdan da bir manevi menfaat
olabilir. Menfaat meşru bir menfaat olmalıdır. Menfaatin meşru
olabilmesi için bir hukuksal durumdan dolayı ortaya çıkması söz konusu
olabilir.

Menfaat ihlali kişisel olmalıdır.

Örnekler 1:İstanbul
üniversitesi tarafından Turgut Özal a onursal doktora unvanı
verilmiştir. Bir vatandaş da bu işleme karşı dava açmıştır. Danıştay
bunu ehliyet noktasından reddetmiştir.

2:Bakanlar kurulu
bir kişinin TC vatandaşlığından çıkarılmasına karar vermiş ve bu
kişinin eşi de dava açmıştır. Danıştay da bunu çıkarma kararları
şahsidir ilgilinin eşi ve çocuklarına tesir etmez diyerek ehliyet
noktasında davayı reddetmiştir.

3:Evi yıktırılan kiracının dava açabilmesini Fransız Danıştay ı uygun bulmaktadır.

4:Bir yerde bir
berber dükkanı var yetkili idare o yerde ikinci bir berber açılmasına
karar vermiş. Önceki berberde dava açmıştır. Danıştay da iktisadi
menfaat söz konusuysa ehliyet şartının gerçekleştiğini söylüyor.

Çalışanları ilgilendiren idari işlemlere karşı
çalışanların dava açması çalışanların mesleğini ilgilendiren durumlara
karşı dava açılabilir. Hizmetin işleyişi ve örgütlenmesine karşı
çalışanların kural olarak dava açma hakkı yoktur.

Salt kamu görevlisi olma bir başka kamu görevlisi hakkında tesis edilen bir işlemin iptalini isteme hakkı vermez.

Milletvekilleri de kendi kişisel ehliyetin ihlali durumunda dava açabilir.

Vatandaşlık tek başına kişiye iptal davası açma hakkı vermez.

5:Devlete
ait olan kamuya mal edilmiş tarihi değeri bulunan örneğin savorona
yatıyla ilgili her türlü işleme karşı TC uyrukluğunda bulunan her kişiyi
ilgilendirdiği gerekçesiyle bir vatandaşın dava açması kabul
edilmiştir.

6:Natonun Türkiye
de asker konuşlandırmasına ilişkin bakanlar kurulu kararına karşı
açılan dava da her Türk vatandaşının dava açabileceğine karar vermiştir.

Kişisel menfaatin saptanmasında kişinin vergi yükümlüsü olması da önemlidir.

Mahalle ve köy halkından olma hemşerili olma ve belde sakini olma halinde de ihlal edilen bir durumda dava açılabilir.

Menfaat Kümeleri

Dernekler sendikalar dava açma hakkına sahiptir.
Dernekler ve sendikalar tüm üyelerine yönelik haksızlıkta dava
açabilirler. Menfaatin güncel ve aktüel olması gerekir.Doğmamış bir
menfaate dayanılarak dava açılmaz. Örneğin kardeşimiz hukuk fakültesini
kazanmadı hukuk yönetmeliğinde yaşılan değişikliği dava edemez. Menfaat
dava açıldığında ve karara bağlandığı ana kadar devam eder.

İdari işlemin kaldırılması veya geri alınmasının
iptal davasına etkisi nedir? Geri alma geçmişe etkili olarak hüküm ve
sonuç doğurur. Yani işlemin tesis edildiği ana kadar geriye gider.
Kaldırılma ise geleceğe yönelik hüküm doğurur.

Dava açılmadan işlem geri alınmış biz de dava
açtık bu durumda ortada bir idari işlem olmadığı için dava iptal edilir.
Dava açan yargı masraflarına katlanır. Dava açıldıktan sonra işlem geri
alınırsa bu durumda masraflara idare katlanır. İdarenin menfaatini
etkileyen işleme karşı dava açabilmesi bu konuda 3533 sayılı idareler
arası özel uyuşmazlıkların çözümü hakkında kanun var. İki idare arasında
ki uyuşmazlığın nasıl çözümleneceğini belirtir. İki idare arasındaki
uyuşmazlıkta idari yola başvurulur. Örneğin bir idarenin aracına bir
idare ihtiyaç duymuş. Önce idareler kendi aralarında anlaşır
anlaşmazlarsa Danıştay 1. dairesi tarafından çözümlenir. Vesayet
makamına karşı yerinden yönetim kuruluşları iptal davası açabilir.
Vesayet makamının yerinden yönetim kuruluşlarının açtığı davadan çıkan
kararın iptali için kanun vesayet makamına yetki vermişse iptal eder.
Vermemişse dava açar. Bakanlar da birbirlerine karşı dava açabilir. Aynı hiyerarşi içindeki makamların birbirlerine karşı dava açmaları mümkün değildir.

4)İDARİ DAVAYA KONU OLACAK KESİN VE YÜRÜTÜLMESİ GEREKLİ BİR İŞLEM OLUP OLMADIĞI

İptale konu olmayan işlemler

·İç düzen işlemleri : Bir idarenin çalışmasına işleyişine ilişkin yer yön yöntem sağlayan işlemlerdir. Hiyerarşik güç kullanılır

·Hazırlık (yardımcı) işlemler:Nihai
işlem ortaya çıkmadan yapılan işlemlere karşı iptal davası açılmaz.
Örneğin bir disiplin soruşturmasında öğrencinin savunma yapması için
soruşturmaya davet yazısı yazılır. Buna karşı hemen dava açılmaz.

·Bilgi verici ve açıklayıcı işlemleryaptırım
içeren bilgi verici işlemler hariç) İdarenin bir duruma ilişkin bilgi
ve açıklayıcı işlemleri iptal davasına konu olmaz. İstisnası yaptırım
içeren bilgi ve açılayıcı işlemlerdir. Örneğin avukatın barodan istifa
etmediği takdirde disiplin kuruluna havale edileceğine dair işlem.

·Uygulamaya ilişkin işlemler:İdare
bir işlem tesis etti süresi içinde yapılmazsa istifa edilmiş olur.
Örneğin kişi süresi içinde yurtdışındaki doktorasını tamamlayamamışsa
kişi istifa etmiş sayılır. Ardından üniversite ile ilişiği kesilir.
Kendisine tebligat yapılır.

·İdarenin yersiz işlemleri:Yetkili
makam tarafından tapılmış ama yapılmasına gerek olmayan işlemler.
Örneğin kamu malı olmayan bir taşınmazın kamu malından çıkarılması
zaten.kamu malı değil ki çıkarılsın.

5)SÜRE AŞIMI
Süre konusu davanın her aşamasında incelenir. Niçin böyle bir süre
öngörülmüş çünkü idarenin istikrarı içindir. Yani idari işlemlerin her
zaman iptal tahdidinde olmaması içindir. Türk hukukunda dava açma süresi
hak düşürücü süredir.İYUK m.7 de süreler yazılmıştır.
Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde
Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz
gündür.

İstisnası özel kanunlarında
ayrı süre gösterilmeyen hallerde örneğin petrol kanununda 20
gündür.İYUK m.7/2 de sürenin ne zaman başlayacağı düzenlenir. Aynı hüküm
anayasa da m.125/3 te de vardır. dolayısıyla anayasal bir hükümdür. Bu
sebepten kişiler haber aldıktan sonra değil tebligat aldıktan sonra dava
açarlar. Aksi anayasa ya aykırı düşer.

m.7/3 adres belli değilse! Tebligat kanunun da yeni bir düzenleme getirildi yurtdışında bulunan kişilere yönelik.

Tebligat Kanunu
m.25/A:Yabancı ülkede kendisine tebliğ yapılacak kimse TC vatandaşı
olduğu takdirde Türkiye büyükelçiliği veya konsolosluğu aracılığıyla
yapılabilir.

Bu halde bildirimin Türkiye büyükelçilği veya konsolosluğu veya bunların görevlendireceği bir memur yapar.

Tebliğin konusu ile hangi
merci tarafından çıkarıldığı bilgilerin yeraldığı ve 30 gün içinde
başvurulmadığı takdirde tebliğin yapılmış sayılacağı ihtarını bildiren o
ülkenin mevzuatının izin verdiği yöntemle gönderilir.

O ülkenin mevzuatına göre
muhataba tebliğ edildiği belgelendiğinde tebliğ tarihinden itibaren 30
gün içinde Türkiye büyükelçiliği veya konsolosluğuna başvurulmadığı
takdirde tebligat 30.günün bitiminde yapılmış sayılır.

İYUK m.101. Ilgililer, haklarinda idari davaya konu olabilecek bir islem veya eylemin yapilmasi icin idari makamlara basvurabilirler.

2. Altmis gun icinde bir cevap verilmezse istek reddedilmis sayilir.
ilgililer altmis gunun bittigi tarihten itibaren dava acma suresi
icinde, konusuna gore Danistaya, idare ve vergi mahkemelerine dava
acabilirler.

-Altmis gunluk sure icinde
idarece verilen cevap kesin degilse ilgili bu cevabi, isteminin reddi
sayarak dava acabilecegi gibi, kesin cevabi da bekleyebilir. Bu takdirde
dava acma suresi islemez. Ancak, bekleme suresi basvuru tarihinden
itibaren 6 ayi gecemez.

- Dava acilmamasi veya
davanin sureden reddi hallerinde, 60 gunluk surenin bitmesinden sonra
yetkili idari makamlarca cevap verilirse, cevabin tebliginden itibaren
60 gun icinde dava acabilirler.

İkinci fıkrada ki muğlak ifade de eğer idarenin
kesin cevabını beklemek zorunda değilse eğer 60 veya 30 günlük süre
içinde dava açabilir. Eğer kesin cevap beklenecekse bu bekleme süresi 6
ayi geçemez. 6 ay için de hala bir cevap verilmemişse 6 ayın sonunda
dava açmak zorundayız. Bu altı aylık sürenin bitimi adli tatile denk
gelmişse adli tatili bittiği gün izleyen bir 7 günlük dava açma süresi
hakkı verilir.

Eğer biz idarenin cevap vermek istemediği bu
zımni red süresinde dava açarsak ne olur? İdare cevap vermeden veya
zımni red oluşmadan dava açılırsa mahkeme ortada kesin yürütülebilir bir
işlem olmadığı gerekçesiyle işlemi iptal eder. Eğer mahkeme incelemeyi
bu zımni red süresinin sonunda yapmışsa önceki açılan davaya bakmak
zorundadır.

İYUK m.111.
Ilgililer tarafindan idari dava acilmadan once, idari islemin
kaldirilmasi, geri alinmasi, degistirilmesi veya yeni bir islem
yapilmasi ust makamdan, ust makam yoksa islemi yapmis olan makamdan,
idari dava acma suresi icinde istenebilir. Bu basvurma, islemeye
baslamis olan idari dava acma suresini durdurur.

2. Altmis gun icinde bir cevap verilmezse istek reddedilmis sayilir.

3. Istegin reddedilmesi veya reddedilmis sayilmasi halinde dava acma
suresi yeniden islemeye baslar ve basvurma tarihine kadar gecmis sure de
hesaba katilir.

10.madde de geçen idarenin muğlak ifade vermesi
durumunda ki prosedür burada da geçerlidir. Şu dört işlem için dava açma
süresi kesilir.İşlemin: kaldırılması,geri alınması,değiştirilmesi,yeni bir işlem yapılması.

Danıştay süre kaybı nedeniyle anayasal bir hakkın
kullanılmasını ortadan kaldıracak bir durumu kabul etmemektedir.
Örneğin pasaport talep ediyoruz. 60 günlük zımni red süresi bitiyor. Ve
ondan sonra olan 60 günlük dava açma süresi de doluyor. Bu süreler
dolduğu için kişi bir daha hiçbir zaman pasaport alamaz diye bir kural
yoktur. Burada Danıştay ın dediği gibi seyahat etme özgürlüğü anayasal
bir hak olduğu için kişi tekrar idareye müracaat edebilir. İdareye
yapılan her müracaat yeni müracaat olarak değerlendirilir.

11.maddenin işleyebilmesi için önce üst makama başvurulmalıdır. Örneğin Dekanlık içinàRektörlük içinàYÖK,YÖK
için yine YÖK. Örneğin Selçuklu Belediyesi için yine Selçuklu
Belediyesine başvuruda bulunulur Büyükşehir belediyesine değil!

6)HUSUMET Hasım
mevkiinde bulunacak olan idareyi temsil etmektedir. Emniyet Genel
Müdürlüğü ve Jandarma hasım mevkiinde bulunmaz bunların yerine içişleri
bakanlığı bulunur. Askeriye yerine de milli savunma bakanlığı bulunur.
Bakanlar kurulunda da hasım mevkiinde başbakan bulunur. Dekanlık işlem
tesis etti hasım mevkiinde rektörlük bulunur.

Bir işlemi birden fazla idare tesis etmişse hepsi
hasım mevkiinde bulunur. Tüzel kişiliği bulunmayan bir idare kesin ve
yürütülebilir bir idari işlem tesis edilmişse hasım mevkiinde
bulunabilir.

Husumet konusunda bir yanlışlık olursa işlem iptal edilir.m.15/c mahkeme hasımı resen belirleyecektir.

7)3 VE 5. MADDELERE UYGUN OLUP OLMADIKLARI Örneğin
imza atmayı unuttuk 3. maddeye aykırılık var bu İYUK m.15/1 in d sinde
düzenlenmiştir. 30 günlük süre içerisinde dilekçenin düzeltilmesi için
dilekçe reddedilir. Aynı yanlışlık tekrar yapılırsa dava reddedilir.

★İlk inceleme burada bitmiştir. Bundan sonra esasa geçilir.

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/bursa/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image014.gif[/IMG]m.17 duruşmayı düzenliyor. Duruşma talebinin cevap ve savunmalarda yani sonradan yapılması da mümkündür. Duruşma yapıldıktan en geç 15 gün içinde karar verilir.

ESAS İNCELEMESİ

Yetki,şekil,sebep,konu,maksat.

1)Yetki unsuru:Hiçbir kamu personeli mevzuatın kendisine vermediği yetkiyi kullanamaz. Yetkide paralellik:Yetki hangi makam tarafından tesis edilmişse o makam tarafından kaldırılır.

Kanundaki prosedüre uyulmazsa yetki bakımından bu
durumda yetkide sakatlık çıkar. yetki kamu düzenine ilişkin bir
husustur. Davanın her aşamasında ileri sürülebilir. Hakimde resen
dikkate alır. Yetkisiz makam tarafından alırsa karar artık geçerli
olmaz.

]Yer bakımından yetkisizlik:
İdarenin yetkileri yer bakımından sınırlandırılmıştır. Bazı idare
yetkilerinin görevi ülke çapındadır(bakanlar gibi) bazıları da sınırlı
coğrafi yapıdadır.

]Zaman bakımından yetkisizlik:
Yetkiler belirli bir süre ile sınırlıdır. Örneğin Yetki Kanununda
belirli bir süre öngörülmüştür. Bazen idarenin yetkisi kendisine bu
yetkiyi veren kanunun zımmen veya açıkça ilgası ile de sone erebilir.
Dolayısıyla idare bu yetkiyi kullanamaz. Daha önceki zamanda yetkilidir.
Örneğin il idaresi kanunu madde 17/3 DMK da yürürlüğe girince bu madde
ilga edilmiştir. Bazen kamu görevlisi için kararının geçerliliği için
göreve başlaması ve atanmış olması gerekir. İzinli olduğu dönemde
yetkiyi kullanamaz. Kamu görevlisinin emekli olmasıyla kamu görevi
yetkisini kullanamaz.

]Konu bakımından yetkisizlik:
Bir idarenin yetkisi dışında aldığı karar. Yasama organı hariç diğer
bir organın görevine giren konuda idarenin karar alması konu bakımından
yetkisizliktir. Bir idarenin kendisini yetkisiz görerek karar almadan
kaçınması olumsuz yetki aşımı, bir idarenin kendi yetkisi dışına çıkan
bir konu da karar alması olumlu yetki aşımı diye nitelendirilmiştir.

]Kişi bakımından yetkisizlik: buna doktrinde yetki gaspı
da denir. İdare adına karar alma yetkisi olmayan bir kişinin aldığı
karar kişi bakımından yetkisizlik sonucunu doğurur. Bunun müeyyidesi
yokluktur. Görev(fonksiyon) gaspı ise idarenin hiçbir idari
kuruluşun görev alanına girmeyen konuda karar almasıdır. Örneğin yargı
organının veya yasama organının görev alanına giren konuda idarece karar
alınmasıdır. Diğer bir örnek ise kanunla düzenlenmesi gereken bir
konunun yönetmelikle düzenlenmesi gibi. Yetki tecavüzü:Buna da
bir kişi idare adına açıklamaya yetkili ama başka bir idarenin görevine
giren bir konuda idare açıklıyor. Müeyyidesi iptaldir. Ağır ve bariz yetki tecavüzü:
İdari esaslarına açıkça aykırı bir şekilde alınan kararlardır. Örneğin
sağlık bakanlığında çalışan memurun tarım bakanlığı tarafından emekliye
sevk edilmesi. Bunun müeyyidesi de yokluktur. Fiili memur: Belli
şartlar altında yetkisiz bir kişinin aldığı kararların geçerli
sayılmasına ilişkin bir kuraldır. Fransa da ortaya çıktı ikiye ayrılır.
Görünüşte memur;atama işlemindeki sakatlıktan dolayı bir memur fiili
memur konumuna düşebilir. Bu durumda bu memur tarafından alınan karar
geçerli memur hukuken geçerli olmayarak atanmıştır. Fakat bunu o memur
bilmemektedir. Örneğin kişinin sicili iyi olmalı ama sicili kötü çıktı
ve müdür yardımcısı olmuş görevden alınıyor fakat o ana kadar yaptığı
işlemler geçerlidir.

2) Şekil Unsuru: Özel hukuk alanında şekil istisnadır fakat idarede ise şekil asildir. Çünkü idarede yol gösterilir.

Şekil vatandaşa güven verir. İdari işlemlerde
şekil iki anlama gelir. Birincisi idarenin işlemlerinin dış dünyaya
yansımasını ifade eder. Yazılı sözlü resmi vs. ikincisi ise bir idari
işlemin yapılmasında izlenecek prosedürü ifade eder. Bu anlamda idare
usulünü ifade eder. Bir idari işlem nasıl ortaya çıkmışsa o şekilde
ortadan kalkar buna şekilde ve usulde paralellik denir. Örneğin
resmi gazetede yayımlanmışsa resmi gazetede yayımlanarak ortadan kalkar.
Müeyyidesi ise önemli olmayacak işlemlerin iptali istenmez. İdarenin
yararına konulmuş şekil kurallarına uymamak işlemin iptalini
gerektirmez. İdare edilenler içinse iptal olunur. Eğer şekil sakatlığı
kararın sonucunu etkiliyorsa ortada asli bir şekil sakatlığı vardır.
iptal edilir. kararın sonucunu etkilemiyorsa tali şekil sakatlığı vardır
ve iptal gerekmez. Örneğin Danıştay incelemesinden geçmeyen tüzük yok
hükmündedir. Eğer dava açarsak mahkeme sadece tespit eder. Kişi kararı
imzalamış ancak adı unvanı yok bu durumda sonucu etkilemez. Dolayısıyla
iptal gerekmez(tali). İl idaresi kanunu m.6 bir vali başka bir göreve
atanmak için görevden alınırsa iptal edilir.(asli). Mevzuatta bir idari
işlemin gerekçeli olması öngörülmüşse fakat işlem yapılırken gerekçe
yoksa iptal edilir.(asli). Asistan olmak için üç kişilik jüri öngörülmüş
ama beş jüri oluşturulmuş iptal olunur(asli). Disiplin
soruşturmalarında savunma alınmazsa işlem iptal edilir.(asli).

3) Sebep-Neden Unsuru:İşlemin
bir tür gerekçesidir. Ama gerekçe sayılmaz. İdari işleme sevk eden
sebep hukuki işlem veya maddi olaylar olabilir. Örnek eğer bir yerde
kumar oynanıyorsa kapatılır. (maddi olay)

Sebebi açıkça belli işlemler:
Bazen mevzuatta idari işlemin sebebi açıkça belirlenir. Bu sebep
gerçekleşirse işlem tesis edilir. örneğin bir memur görevine geç gelirse
disiplin cezası verilir.

Sebep unsuru var ama belirsiz kavramlar kullanılmıştır mevzuatta: belirsiz olması milli güvenlik genel sağlık kamu menfaati için olabilir.

Sebep unsuru mevzuatta hiç gösterilmemiş:
kanun bir konuda idareye hiçbir sebep belirtmeksizin yetki verirse
idare sebebi kendisi belirleyebilir. Örneğin DMK m.76 bir memurun bir
yerden başka bir yere atanması nakledilmesi.

Kişi dava açsa mahkeme idareden sebep ister.
Sebep hukuka uygun olmalı. Sebep gerçeğe uygun olmalı. O işlemin tesisi
için yeterli bir sebep olmalı. Örneğin İYUK m.20/3.fıkranın son cümlesi
davacının lehinedir.

4)Konu Unsuru:Konu
idari işlemin hukuki sonucudur. Örneğin memurun atanmasının konusu
kişiyi memur statüsüne sokmaktır. İdari işlemin sebep ve konusu
birbiriyle çok ilişkilidir. Bu yakın ilişki Danıştay kanununda “esas”
deyimi olarak kullanılır. İdari işlemin konusu
imkansız veya meşru değilse konu bakımından sakatlık vardır. işlem
açıkça hukuka aykırı ise sakatlık olur. Örneğin kınama cezası gerekiyor
ama aylıktan kesme cezası veriliyor. Mevzuatın açıkça yasakladığı
konularda karar alınıyor. Örneğin bir idareye ait taşınmaz başka idarece
kamulaştırılıyor. Yükümlülük getirme kanunun dayanağı olmaksızın kişiye
yükümlülük getiriliyor. Örneğin buz imalatı yapan bir işletmeye
belediyenin belirli bir miktarı stok etmesine yönelik sınır getirmesi.
Uygulama alanını genişletme: Belli bir statüde bulunan kişilere
uygulanmak üzere çıkarılan kanunların başka kişilere uygulanmasını .
örneğin askeri öğrencilere uygulamak için çıkarılan yönetmeliğin askeri
öğrenciden çıkan kişilere uygulanması.

İdari işlemin geri alınması ve iptal kararı
doğrultusunda işlem yapma dışında geçmişe etkili hüküm ve sonuç doğuran
kararların alınması konu unsuru bakımından hukuka aykırılık doğurur.
Örneğin kişiye disiplin cezası veriliyor. Ardından idare değişiyor ve o
kişinin tanıdığı idareye geliyor ve geçmişe etkili olarak disiplini
kaldırıyor.

5)Amaç Unsuru:Kanun
koyucunun bir idari işlemde ulaşmak istediği nihai sonuçtur. Genel ve
özel amaç vardır. Genel amaç: Kanunda öngörülen amaçtır. Özel amaç: Kamu
yararını gerçekleştirmek için konulan amaç. Örneğin hakim ve savcıların
görev yaptıkları mahalde belli bir süre avukatlık yapması
yasaklanmıştır.

Genel amaç bakımından hukuka aykırılık

-Kişisel bir amaç güdülmüş olabilir. Örneğin kişiye zarar vermek için malını kamulaştırılması. İspatı çok zor.

-3.bir kişiyi korumak amacıyla bir işlem tesis
edilebilir. Bir kişiyi kadrodan başka bir yere atamak ve tanıdığı kişiyi
o kadroya almak

-Siyasi amaç güdülmüş olabilir. Örneğin bir kimseyi siyasi düşünceleri sebebiyle görevine son verme.

Özel amaç bakımından hukuka aykırılık

İdareye özel bir amaç için yeki verilebilir.
İdare bu amacı aşarsa hukuka aykırı olur. Örneğin benzin istasyonunun
kurulması ve işletilmesini belediye valiye bağlamış ama vali vergi
kaçakçılığını önlemek için izin vermiyor.

Usul (yöntem) saptırması: Amaç unsuru
konusunda idare belli bir işlem için konulmuş olan yöntemi başka bir
işlem için uyguluyor. Doktrinde bu şekil bakımından değildir. Örneğin
idare taşınmazı satın alması gerekirken kamulaştırma yoluyla alıyor.
Örneğin taşınmazı idare kamulaştırması gerekirken idare daha ucuz olduğu
için taşınmaz üzerinde irtifak hakkı kullanıyor.

YÜRÜTMENİN DURDURULMASI

İYUK m.27
de düzenlenmiştir. Bir idari işlemin yürütülmesinin durdurulmasıdır.
AYİM m.62 ile İYUK m.27 arasında fark vardır. İdari işlemin yürütülmesi
durdurulabilir. İdari eylemin durdurulması söz konusu değildir.m.27/4
istem olmalı yazılı olmalıdır. Hakim resen işlemin yürütülmesini
durduramaz. Yürütmenin durdurulabilmesi için 2 şartın gerçekleşmesi
gerekir.m.27/2. Hakim eğer açıkça idari işlemi hukuka aykırı bulmuşsa
zaten iptal eder.

NOT:Kural olarak hakim dilekçeyi aldığı anda
yürütmeyi durduramaz. İstisnası çok acil durumlardır. Örneğin binanın
yıkılmasının durdurulmasıdır.

İçtihatlarla gelişen bir husus:Mahkeme yürütmeyi
durdurması; mahkeme dilekçeyi inceler ve idareye 30 gün izin
verir(savunmasını istemek için) bu savunmadan sonra yürütmeyi durdurur.
Bazen savunmadan sonra ek bilgiler ister. Bu bilgilerden sonra yürütmeyi
durdurabilir.

m.27/4 pek uygulanmıyor. (sürelerin kısaltılması)

m.27/5 teminat şartı öngörmüş

m.27/6 yürütmenin durdurulması konusundaki itirazları düzenler.

Yürütmenin durdurulması konusunda ilk derece mahkemesinin verdiği karar “ara karardır.” Bu yüzden kanun yoluna gidilmez.

Yürütmenin durdurulmasına karşı özel itiraz söz
konusu ve itiraz makamının verdiği karar kesindir. Buna karşı temyiz
veya itiraza gidilmez.

m.27/7 ye göre yürütmenin durdurulması kararı(dosyası) öncelikle incelenir.

Yürütmenin durdurulması kararı bir iptal kararı
gibi hüküm ve sonuç doğurur. Fakat yürütmenin durdurulması bir dava
değildir. iptal bir davadır.

m.28/ gereği mahkeme kararı en geç 30 gün içinde
uygulanır.(Yürütmenin durdurulması kararı da mahkeme kararı olduğu için
30 gün için de uygulanır.)

Daha çok olumlu işlemler için yürütme durdurulur. Örneğin fırın açmak için ruhsat talep edildi idare reddetti (olumsuz işlem)

Olumsuz işlemler de yürütmenin durdurulması için kişinin hali hazırda var olan hukuki veya maddi durumuna etki etmesi gerekir.

Yürütmeyi durdurma kararı verildiği zaman
sonuçları Örneğin kişinin işten atılması: idare bunu uygular. acaba
idare kişinin zararını tazmin eder mi? İYUK m.12 gereği zarar tam yargı
davası ile tazmin edilir. Yürütmenin durdurulması ile istenmesi m.12 ye
aykırı olur. Bu açıdan tazmin m.12 ye göre istenir(doktrine göre) hoca
da buna katılıyor. Danıştay 4 ve 5. dairesi yürütmenin durdurulmasından
sonra istenir demiştir.

İYUK m.52 mahkeme esas bakımından denetleme
yapıyor ve iptal ediyor(ilk derece mahkemesi). Buna karşı idare
yürütmenin durdurulmasını talep eder. Madde 27nin tersi.

İPTAL DAVASININ SONUÇLARI

Mahkeme bir işlemi tesis redderse yerine geçecek bir işlem tesis edemez.

İPTAL DAVASININ REDDEDİLMESİNİN SONUÇLARI

1)İşlem bakımından:Mahkeme reddederse var olan hukuki durum devam eder. Yürütmeyi durdurmuşsa kendiliğinden kalkar.

2)Taraflar yönünden:Davanın
reddine ilişkin karar yalnız davanın taraflarını etkiler. Bir dava
esastan reddedilirse bu işlemin hukuka uygun olduğu anlamına gelmez.
İptal davasının reddedilmesi 3. kişilerin durumunu etkilemez.

İptal davasının kabulü veya sonuçları

İşlem bakımından:Mahkeme
bakımından iptal edilmişse idari işlem kesin olarak ortadan kalkar.
İdare artık hukuka uygunluk karinesinden yararlanamaz. Birel işleme
dayanarak işlem tesis edilmişse ve bu Birel işlem mahkeme tarafından
iptal edilmişse o işlem ortadan kalkar.

Düzenleyici işlem tesis edilmiş ve o düzenleyici
işleme dayanılarak tesis edilen işlem kural olarak ortadan kalkmaz.
İptal işlemin tesis edildiği tarihe kadar geriye yürür. İptal
kendiliğinden idarenin hiçbir şey yapmasına gerek olmaksızın hüküm ve
sonuç doğurur. Taraflar bakımından iptal kararı verilmesi davanın
taraflarını etkiler. İptal kararı mahkeme kararı olduğu için idareyi ve
devletin diğer taraflarını bağlar.

İptal kararının 3. kişilere etkisi

3.kişiler bakımından kural olarak bağlamaz. Ancak
iptal edilen işlem düzenleyici işlemse dava açmayan 3. kişilerde bundan
etkilenir. Buna rağmen dava 3. kişi tarafından açılırsa mahkeme tekrar
işlemi iptal etmez. Zaten iptal edilmiştir. 3. kişi daha önceki iptalden
yararlanır.

İptal kararlarının yerine getirilmesi

Bir anayasal zorunluluk olarak karşımıza
çıkmaktadır. İptal kararıyla işlemin hukuk dünyasında meydana getirmiş
olduğu sonuç ortadan kaldırılır.

1)İdareye birtakım
yükümlülükler düşer bazen de düşmez. Bir kısım iptal kararları
kendiliğinden sonuç doğurur. Uyarma ve kınama disiplin cezaları için bu
böyledir. Fakat kademe ilerlemesinin durdurulması aylıktan kesme gibi
mahkeme kararları idarenin bir işlem tesis etmesi gerekir.

2)Bazı durumlarda
işlem iptal edilmiştir. Bu idarenin aynı işlemi en baştan tesis etmesine
engel teşkil etmez. Yetki ve şekilde genelde karşımıza çıkar. örneğin
valinin alacağı kararı kaymakamın alması gibi.

3)Tersine işlem
yapılmasını gerektiren mahkeme kararları. Daha çok olumsuz nitelikte ki
idari işlemlerde kaşımıza çıkar. örneğin kişi ruhsat talebinde bulunmuş
idare reddetmiş mahkemenin işlemi iptal etmiş olması idari işlem yerine
geçmez. Bu durumlarda idareye düşen yükümlülük olumlu bir işlem tesis
etmektir.

4)Hukuki durumlarda
değişiklik yapılmasını gerektiren iptal kararları. Uygulamada en zor
yerine getirilen iptal kararıdır. Örneğin bir memuru emekliye sevk
ediyorsunuz. Memur dava ediyor ve davayı kazanıyor. İdareye düşen bu
kişiyi eski görevine başlatmaktır. Sıkıntı yüksek rütbeli kamu
görevlileri bakımından işlem tesis edildiği takdirde yaşanmaktadır.
Görevden alınan kişi aynı göreve atanamamıyorsa eşdeğer bir göreve
atanır.

5)Yerine
getirilmesi olanaksız olan iptal kararları. Örneğin kişiyi emekliye sevk
ediyorsunuz. Fakat emeklilik yaşı dolmamış ama dava bitiminde kişi
emeklilik yaşını dolduruyor.

İptal kararlarını yerine getirme zorunluluğu

Hem anayasa hem de İYUK m.28 de güvence altına alınmıştır.

m.28 iptal kararlarının yerine getirilmesi veya
eksik yerine getirilmesi durumunda ki idarenin sorumluluğunu da
düzenlemiştir. Mahkeme kararları hem davacıya hem de davalıya tebliğ
edilir.

kişiler başvurmasa da idare mahkeme kararlarını kendiliğinden yerine getirmelidir.

Mahkeme kararlarını yerine getirmemek veya eksik
yerine getirmek idarenin mali sorumluluğuna yol açar. Mahkeme
kararlarını yerine getirmeyen idareye karşı maddi ve/veya manevi
tazminat davası açılmasına neden olabilir.

Kişi isterse idare aleyhine idari yargıda
tazminat davası açar. İsterse adli yargıda mahkeme kararını bilerek
yerine getirmeyen kamu görevlisi aleyhinde tazminat davası açar.

Mahkeme kararlarını yerine getirmemek veya eksik
yerine getirmek cezai sorumluluğa da yol açar. Kamu görevlisi açısından
görevi ihmal görevi kötüye kullanma görevi savsaklama suçlarına da yol
açabilir.

İdarenin tazminat ödemesi mahkeme kararını yerine getirmemesi sonucunu doğurmaz.

Mahkeme kararlarının yerine getirilmemesi idarenin ağır hizmet kusuru olarak geçer.

Mesela idare kararı uygulamadı(30 günlük süre geçti) Bu durumda kişiler 10 yıl içinde bu kararın uygulanmasını isteyebilir.

TAM YARGI DAVALARI

İdari yargılama usulünde iki tane dava vardır. birisi iptal davası biriside tam yargı davasıdır. İYUK m.2/1-b

İptal davası ile tam yargı davası açısından bir takım farklar vardır.