Medeni Hukuk

Ders Notu 1: Medeni Hukuka Giriş

1. Hukuk Nedir: Hukuk toplum düzenini sağlamaya yöneliktir. Arkasında devletin yaptırım gücü vardır. Hukuk toplum düzenini sağlayan ve uyulması yaptırıma bağlanmış kuralların tümüdür.

2. Değişik Hukuk Kavramları:

2.1 Yürürlükteki Hukuk (Pozitif Hukuk, Müebbet Hukuk): Bir ülkede uygulanan hukuktur. Yürürlükte kalkmış hukuka Tarihi Hukuk denir. 2.2 Mevzu Hukuk (Mevzuat Hukuku) : Yürürlükteki hukukun yazılı olan bölümüdür. Yazısız bölümüne töre hukuku denir.
2.3 Doğa Hukuku (Tabi Hukuk): Olması gereken hukuktur. Belli bir dönemde belli bir milletin ihtiyacını en iyi gören hukuktur.

3. Medeni Hukuk: Özel hukukun temeli sayılan ve düzenlediği ilişkiler bakımından en kapsamlı olan Özel Hukuk dalıdır.

4.Hukuk Kurallarının Nitelikleri: (Her Hukuk Kuralının 4 özelliği vardır.)

1. Hukuk kuralları iki taraflıdır. Yani hukuk en azından 2 kişiyi kapsar. Hukuk kuralları 2 kişiyi karşı karşıya getirir.
2. Hukuk kuralları geneldir. Bir hukuk kuralı varsa bu herkesi ilgilendirir. 1 kişi ile ilgili hukuk kuralı yoktur. İstisnai birkaç durum vardır. Aşık Veysel'e maaş bağlanmıştır. Atatürk mareşal ilan edilmiştir.
3. Hukuk kuralları soyuttur. Önceden bilinmeyen ilerde olabilecek olaylara uygulanır. Yani önce kural konulur. Sonradan anlaşmazlık çıkarsa uygulanır. soyut olmasının sebebi ileride kim tarafından kullanılacağının bilinememesindendir.
4. Hukuk kuralları yaptırıma bağlıdır. Yaptırım devletin uyguladığı zorlayıcı güçtür.

5.Hukukun Bölüm ve Dalları

5.1 Kamu Hukuku: Taraflardan biri egemendir. Devletin ilişkilerinde görülür. 5.1.1Anayasa Hukuku: Anayasal bir uyuşmazlık olduğunda geçerli olan hukuk dalıdır. Yasaların anayasaya uygun olmaması durumunda geçerlidir. Anayasa mahkemesi duruma el koyar.
5.1.2Ceza Hukuku: Devletin vatandaşları ile olan sorunlarını inceler. Sadece suç işlendiğinde vardır.
5.1.3Ceza Usul Hukuku: Ceza yargılaması sırasında uygulanacak olan kuralları inceler. Kişinin öz alına alınması ile başlar.
5.1.4Devletler Genel Hukuku: 2 devletin arasındaki ilişkiyi inceler.
5.2Özel Hukuk: Taraflar eşit şartlarda ise aralarında altlık üstlük ilişkisi yoksa biri diğerine emredemiyorsa özel hukuk geçerlidir.

Alım satım sözleşmesi : Devlet ihale usulü ile iş yapıyorsa satıcı ile aynı şartlardadır.

5.2.1Medeni hukuk.

5.2.1.1 Kişiler Hukuku: Kişilik haklarını ele alır. Kişinin yerleşim yeri akrabalık ilişkilerine bakar.

5.2.1.2 Aile Hukuku: Evlenme boşanma evlat edinme gibi konulara bakar.

5.2.1.3 Eşya Hukuku: Kişinin eşya üzerindeki egemenlik ve tasarruflarının çeşitlerinin ve bunların kapsam ve sonuçlarını inceler.

5.2.1.4 Borçlar Hukuku: Alacak verecek işlerine bakar.

5.2.1.5 Miras Hukuku: Ölümden sonra ailenin mal varlığının nasıl paylaştırılacağını belirler.

5.3 Karma Hukuk:

Hem devlet üstündür. Hem de eşit şartlılık vardır.

5.3.1 İş Hukuku: İş ve işçileri düzenler. İŞ ve işçiler aynı şartlardadır. Ayrıca bunların devletle lan durumlarını inceler. Devlet üstündür.

5.3.2 İflas Hukuku: Tam olarak karma hukuka girmez. Devletin yoğun biçimde gücünü kullanması söz konusudur.

6.Hukuk kuralları ile görgü kuralları arasındaki farklar:

• Görgü kuralları her toplumda oluşmuş ve uyulması istenen kurallardır.
• Görgü kurallarının yaptırımı yoktur. Ama hukuk kurallarının yaptırım gücü vardır.
• Görgü kuralları yazısızdır. Hukuk kuralları yazılıdır.
• Görgü kuralları kişinin kendisi ile ilgilidir.

7.Hukuk kuralları ile ahlak kuralları arasındaki ilişkiler:

• Ahlak kişinin yazılı olmayan görevleridir. Ahlakta başkasına karşı olan ödev ve görevlerimiz esastır.
• Hukuk kurallarının temelinde genellikle ahlaki düşünce yatar.
• Ahlak kuralları yazılı değildir. Yaptırımı yoktur.
• Ahlak kuralları genellikle manevi değerlerle ilgilidir. Hukuk kuralları arsa, para gibi manevi olmayan başka değerlerle de ilgilenir.

8. Hukuk kuralları ile din kuralları arasındaki farklar:

• Bazı ülkelerde din kuralları hukuk kuralı olmuştur. (Libya, Suudi Arabistan)
• Laik ülkeler için; dinin kaynağı Allah'tır. Hukuk kurallarının kaynağı organ, makam ya da toplumun kendisidir.
• Düzenlenen ilişkiler bakımından da farklılık vardır. Din kuralları tanrı ile kul arasındaki ilişkileri düzenlerken hukuk kuralları kişileri inceler.

• Belediye bir kişiliktir (tüzel kişilik). Din kuralları tüzel kişilikleri incelemez.
• Din kurallarımıza göre cehenneme gideriz, hukuk kurallarında somut olarak yaptırımı görürüz. Yani yaptırımda da fark vardır.
• Din kuralları değiştirilemez.

9.MEDENİ HUKUK'UN KAYNAKLARI Yürürlük kaynağı olarak hepsinin üstünde anayasa vardır
9.1 YARATICI KAYNAK: Hukuku yapan, koyan organdır.	9.2YÜRÜRLÜK KAYNAĞI:Kuralın neyin kuralı olduğunu anlatmak için kullanılır.
TBMM=MECLİS=PARLEMANTO=YASAMA ORGANI	YASA (KANUN) KHK (KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME ) BAKANLAR KURULU TARAFINDAN ÇIKARTILIR. HÜKÜMETİN KHK ALABİLMESİ İÇİN TBMM DEN İZİN İSTEMESİ GEREKMEKTEDİR. BU YÜSDEN KHK EGEMENLİK KAYITSIZ ŞARTSIZ MİLLETİNDİR İFADESİNE TERS DÜŞMEZ. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER, SİYASİ KONULARDA KHK ÇIKARTILAMAZ.
BAKANLAR KURULU=KABİNE =HÜKÜMET	TÜZÜK
KAMU KURUMLARI(ÜNİVERSİTELER. BELEDİYELER) BELLİ ÖLÇÜLERDE KURAL KOYABİLİRLER. HER KAMU KURUMU KURAL KOYAMAZ. TÜZEL KİŞİLİĞİ OLANLAR KURAL KOYABİLİR.	YÖNETMELİK
HALK	TÖRE
YÜKSEK MAHKEMELER	İÇTİHATLAR

Bu tablo TBMM 'si yasa çıkartır, kamu kurumları tüzük çıkartır şeklinde her satırdaki veriler karşılaştırılarak öğrenilmelidir.

Tepedekiler altta gelenlerden daha. Yani yasalar anayasaya aykırı olamaz. Aykırı olursa anayasa mahkemesi el koyar. Bu sıralama hukukun yürürlük kaynakları arasındaki üstünlük dizilişi denir. (Hierarchie)

9.3 Hukukun Bilgi Kaynağı: Hukuku nereden öğrenebiliriz.

• Resmi Gazeteler: Yasa tüzük ve yönetmelikler resmi gazete ile yayımlanır.
• Kitaplara.

Sistematik Eser: Belli bir alanda yazılmış olabilir.

Monagrafik Eser:Belli bir konuda yazılmış kitaplardır.

Tefsir, serh, ya da yorum adı verilir. Belli bir yasayı madde madde sırayla inceleyen kitaptır.

Makaleler: Makale dergi ya da gazete yazısı demektir.

• Mahkeme Kararları: Yüksek mahkeme düzenli olarak yayınlanmaktadır.

10. MEDENİ HUKUKU KURALLARININ UYGULANMASI

10.1 YER BAKIMINDAN UYGULAMA: Bildiğimiz medeni hukuk kuralı doğru olayda uygulanıyor mu? 10.2 KURALLARIN NİTELİĞİ BAKMINDAN UYGULAMA: ( Niteliği bakımından hukuk kuralları)

10.2.1 Emredici Kurallar:Mutlaka uyulması gereken kurallardır. Tarla satışının mutlaka tapuda yapılması gibi.

10.2.2 Yedek Hukuk Kuralları: 2. sırada uygulama alanı olan hukuk kurallarıdır. BU kuralların tersine bir antlaşma yapılabilir. Yasadaki kuralın tersine bir antlaşma yapılabilir.

10.2.2.1Tamamlayıcı Yedek Hukuk Kuralı: Bir antlaşma yoksa boşluğu doldurur. Satılan bir malın taşıma parasını kim verir. Tersine bir antlaşma yoksa alıcı verir. 10.2.2.2Yorumlayıcı Yedek Hukuk Kuralı: Tarafların yaptığı bir sözleşmeyi yorumlar. Örneğin bu para bu ay sonunda ödenecek. Aybaşı ayın 1'i ay sonu 31'i dir. Yorumlayıcı yedek hukuk kuralıdır.

10.3HUKUK KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI: Kuralın uygulanabilmesi için yürürlükte olması gerekmektedir. Genelde yasaların sonlarına uygulanmaya başlanacağı zaman belirtilir. Medeni hukukla ilgili bir yasada kanunun hangi tarihte yürürlüğe gireceği belli değilse yayınlandığı günden 45 gün sonra yürürlüğe girer.

Bir yasa belli bir konuyu düzenliyorsa özel. Birçok konuyu düzenliyorsa genel yasa denir.

Dernekler Kanunu = özel yasa

Bir konuyla ilgili 2 genel yasa varsa son çıkan genel yasa birinciyi yürürlükten kaldırır. Özel bir yasa varsa ve sonra yeni bir özel yasa çıkartılırsa 2.si 1. yi yürürlükten kaldırır.

Genel yasa varken özel yasa çıkartılırsa2 yasa da yürürlükte olur. 2si birlikte kullanılır. Öncelikle özel yasa kullanılır. Kural özel yasada yoksa genel yasaya bakılır.

Özel yasa varken genel yasa çıkartılırsa sonraki genel yasa önceki özel yasayı yürürlükten kaldırır.

Bir yasa hangi olaylara uygulanabilir: Genel kural her yasa yürürlüğe girdikten sonraki olaylar için kullanılır. Yasalar daha çıkış tarihlerinden önceki olaylar için uygulanamaz. Hukuk dilinde yasalar geçmişe etkili değildir. Kazanılmış haklar içindir. Kazanılmış haklar bakımından kanunular eskiye uygulanmaz.

3 istisnası vardır.

1. Bir hak henüz elde edilmemişse yani ileride kazanılacaksa (beklenen hak) bu haklar için geçerlidir.
2. Genel ahlak ve kamu düzeni ile ilgili konularda yeni yasa geçerlidir.
3. Yeni yasada yasa koyucu emredici bir kuralla değişik bir biçimde düzenleyebilir.

Zaman aşımında olduğu gibi.

10.4 HUKUKU KURALLARININ ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI: Kuralların ne anlama geldiğini ortaya koymak demektir. Bir kuralın ne anlama geldiğini bulma işine yorum (tefsir) denir. Bir kuralın nasıl yorumlanacağını bize gösteren medeni kanunun 1. maddesinin 1. fıkrasının 1. cümlesidir.

Hukuk Kurallarının Anlam Bakımından Uygulanmasında 2 Tane Yorum Yöntemi Vardır.

10.4.1 Söz Bakımından Yorum: Bir kurala dilbilgisi çerçevesinde verilen anlamdır. 10.4.2 Öz Bakımından Yorum: Kuralın gerçek anlamını ortaya koymak demektir. Kuralın özünü anlamamıza yardımcı olan unsurlar.

• Kanun Sistematiği: Yasanın bütününe egemen olan görüş demektir.
• Kuralın Konuluş Amacı: Her kural belli bir amacı gerçekleştirmek için konulur. Tutanak dergisine bakılır.
• Zamanın Koşul ve Gereksinimleri: Yasa bugünün koşulları düşünülerek hazırlanır.
• Öğreti(doktrin): Bilim adamlarının açıklamalarıdır.
• İçtihatlar: Yüksek mahkeme kararları demektir. Maddenin yüksek mahkemelerce nasıl uygulandığına bakılır.

Kuralın özü önemlidir. Medeni kanunun 1. maddesinin 1.fıkrasının 1.cümlesinin metni "KURAL SÖZÜYLE ÖZÜYLE DOKUNDUĞU BÜTÜN OLAYLARA UYGULANIR" dır.

10.4.3 Yargıcın Taktir Yetkisi:

Yasa tarafından yargıca verilmiş bir yetkidir. Uyuşmazlığı çözecek kural vardır. Taktir yetkisi yargıca tanınan bir serbestliktir. Yasanın soyut ve genel kuralını önüne gelen somut olaya uygulama,ölçümleme ve değerlendirme yetkisidir.

Örneğin taraflardan biri diğerini sakatladı. Mahkemeye çıktığında yargıç zararın olup olmadığına karar verir.

Kazaistik Sistem: Her konuya kral konmasıdır. Kolu kırıldı 5 ay bacağı kırıldı 10 ay vb.

Taktir Yetkisinin Yöneldiği Şey;

10.4.3.1 Olayın Koşullarına Yönelik Taktir Yetkisi:

Haklı nedenlere dayanan kimse ismini değiştirilebilir. Yasada haklı nedenler belli olmadı9ğından karar yargıca aittir. Olay ismin değiştirilmesidir. Hukuki olayın koşullarına önelmiş bir taktir yetkisi kullanılmıştır.

10.4.3.2 Olayın Sonucuna Yönelik Taktir Yetkisi:

Boşanma ve ayrılık gerçekleşince kişisel ilişkilere bakılarak velayet verilir. Hukuki olay boşanmadır. Taktir yetkisi sonucu kişisel ilişkilere göre yargıç taktir yetkisini kullanarak kararı verir.

10.4.3.3Yasanın Tanıdığı Taktir Yetkisi:

Yasanın tanıdığı taktir yetkisi kimi zaman hukuki olayın sonuçlarına kimi zaman da koşullarına yöneldiği görülür. Kimi zaman da her ikisi birden taktir yetkisi alabilir.

Fıkra: Maddenin her paragrafı fıkradır.

Bent: a,b,c ya da 1,2,3 şeklinde dizili kurallara bent denir.

Medeni Kanunun 1. Maddesinin 1. Fıkrasının 1. Cümlesi:

"Kural sözüyle özüyle dokunduğu bütün olaylara uygulanır. "

Medeni Kanunun 1. Maddesinin 1.fıkrasının 2. Cümlesi

Yasada uygulanabilir bir kuralın olmaması durumu ile ilgilidir.

10.4.3.4  Yasa Boşluğu:Yasada geçerli kuralın bulunmamasıdır. Yasada belli bir olay için uygulanabilir bir kural yoksa yargıç bu durumda Töre Hukukuna bakar. Töre hukukunda da kural yoksa yargıç Kanun Koyucu gibi kanun koyar. Burada yarış objektif olmalıdır.

Yargıcın objektif olabilmesi için 3 unsurdan yararlanması gerekmektedir.

1. Örnekseme: (Kıyas) Örnek olarak kural koymaktır. Benzer bir olayda uygulanan kural uygulanır.
2. Karşılaştırmalı Hukuk:Yabancı ülke hukuku demektir. Hukuku bizim hukukumuza benzeyen bir ülkeden (İsviçre , Almanya)konu ile ilgili kural almaktır.
3. Öğreti ve İçtihatlar: Öğretile bilimsel görüşler içtihatlar ise yüksek mahkeme kararlarıdır. Öğretiler bilim adamlarının hakkında kural olmayan konularda k0nuşmasıdır.

Yargıç bunlara bakarak kanun koyar.

10.5 Geleneklerin Töre Hukuku Olması 

 Geleneklerin Töre Hukuku Olması İçin 2 Kural Vardır:

1. Geleneğin uzun üreden beri uygulanması gerekir. Zaman süresi toplumda yaşayan kişiler geleneğin ne zaman topluma girdiğini bilmiyorsa aşılmış demektir. Objektif bir koşuldur.
2. Sübjektif bir koşuldur çünkü kişilerin iç dünyası ile ilgilidir. Toplumdakilerin o geleneğe uyma ihtiyacıdır. Toplumda yaşayan herkes o geleneğe uymamız gerektiğini düşünüyorsa 2. koşul sağlanmış demektir. Mevzuatta kural yoksa öre hukukuna bakılır. 2. derece yükümlülük kaynağıdır.

Ders Notu 2  Kişiler Hukuku
1. Kişi Nedir?
Hak yeteneğine sahip varlık demektir.
2. Hak Yeteneği Nedir?
Hakka ve borca sahip olabilme yeteneğidir.1 yaşındaki bir bebek hak yeteneğine sahiptir. Mesela 1 yaşındaki bir çocuğa miras kalabilir.

3.  Kullanılmasının Etkisine GöreHaklar:
3.1 Yenilik Doğuran Haklar: Hakkın kullanımı değişiklik yaratır. Hak sahibi hakkı kendisi kullanır. Bu hakkın kullanımı koşul ve kayda bağlıdır. Hak 1 kez kullanıldıktan sonra dönüş yoktur. Boşanma olduktan sonra bu karardan geri dönülemez. Ama yeniden evlenebilir.3 türü vardır.
3.1.1Kurucu Yenilik Doğuran Haklar: Hak sahibi hakkını kullandıktan sonra yeni bir ilişki ortaya çıkar.
3.1.2Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar: Hak sahibi hakkını kullandığında anlaşma değişir, bozulmaz, ya da yeniden yapılmaz.
3.1.3 Bozucu Yenilik Doğuran Haklar: Evliliğin iptali var olan bir hukuki durumu ortadan kaldırmaktadır.
Önalım Hakkı: A öncelikle malını B' ye satması gerekiyorsa B alma hakkına sahibim alıyorum değince alabilir. Kurucu Yenilik Doğuran Hak
Gerialım Hakkı: Satılan malın geri alınması
Alım Hakkı: Kurucu Yenilik Doğuran Bİr haktır.
3.2 Yalın Haklar: Hak kullanıldıktan sonra bir değişiklik olmaz
4. NİTELİKLERİNE GÖRE HAKLAR
4.1 Göreceli Haklar: Bir hakkı bazı kişilere karşı ileri sürebiliriz. Alacak borç ilişkisinden doğan haktır. Örneğin adamın borcu varsa gidip karısından isteyemeyiz. Nispi (göreceli) haklardan önce mutlak haklar gelir.
4.1.1 Yalın Nispi Haklar: Yalnızca belli kişi yada kişilere karşı hakkını kullanabilir.
4.1.2 Güçlendirilmiş Nisbi Hak: Şerh edilerek başkalarına da karşı ile sürülebilir hale getirilen haklara denir. Taşınmaz malların nisbi hakları güçlendirilebilir. BU konu ile ilgili farklı bilgiler borçlar hukuku sayfamızda bulabilirsiniz.
4.2 Mutlak Haklar: Mutlak hakkımızı herkese karşı ileri sürebiliriz. Mutlak haklar herkes tarafından ihlal edilebilir. Hak sahibine daha fazla yetki verir. Mallar Üzerinde Mutlak Haklar:

• Ayni Haklar: Bu haklar menkul ve gayri menkuller içindir.

Mülkiyet Hakları: Herksin sahip olmak istediği bir haktır. Bu hakkın sahibine malik denir. En geniş yetkiyi veren haktır. Ekonomik sistemlerin temelini oluşturur.
Sınırlı Nesnel Haklar:

• Fikri Haklar:

Kişiler Üzerindeki Mutlak Haklar:

1. Kişinin Kendi Üzerindeki mutlak Hakkı
2. Kişinin Başkası Üzerindeki Mutlak Hakkı(Ana babanın çocuğu üzerindeki velayet hakkı)

Bir başka ayrım da devredilebilir haklar ya da devredilemeyen haklar ayrımıdır.
5. Zaman Aşımı:
Hakların kullanılması ile ilgili bir süredir. Yasa koyucu belli hakların belli bir sürede kullanılmasını istemiştir. Kıdem tazminatı alınacaksa o yıl içersinde almalıyız. Zaman aşımı süresini yasalar belirler. Süre dolarsa dava açılabilir. Ama büyük olasılıkla davayı kaybederiz. Dava dilekçesi hazırlanır. 4 kişiye dava açacaksan 5 dava dilekçesi hazırlaman gerekir. Cevap dilekçesi 10 gün içersinde gönderilmelidir. Davalı zaman aşımı süresinin geçtiğini belirtirse davacı hakkını alamaz . Hak düşürücü sürede işçi işverene kötü bir hareket yaparsa işveren 6 gün içersinde iş göreni atmalıdır. 6 günlük süre hak düşürücü süredir. 6 gün sonunda varolan hak kaybolur. Zaman aşımı süresi dolsa da hak ortadan kaybolmaz. Dava açılabilir zorda olsa dava kazanılabilir. Yargıç sürenin dolmuş olduğunu bilse bile ilgilenmez. Cevap dilekçesinde zaman aşımı süresinin dolmuş olduğu bildirilmelidir. Zaman aşımı süresi genellikle alacak hakları ile ilgili bir süredir. Zaman aşımı süresinin dolması davalıya savunmama imkanı sağlar. Hak düşürücü süre de hak ortadan kalkar . Dava açılamaz açılırsa reddedilir. Yargıç göz önünde bulundurmak zorundadır. Genellikle yenilik doğuran haklar ile ilgilidir.
6. İyi Niyet: Kişinin iç dünyası ile ilgilidir. Kişinin hakkın sahibi olabilmesi için iyi niyetli olması gerekir. A B' ye radyo verdi. B radyoyu C' ye sattı .C iyi niyetli ise radyo onun olur. İyi niyet C' nin radyonun A' ya ait olduğunu bilmemesidir. Araştırma yapması gereken kişi araştırmayı yapmamışsa hakkı elde edemez. Kişinin iyi niyetli olup olmadığı anlaşılamıyorsa kişi iyi niyetli kabul edilir. Buna iyi niyet karinesi denilir. Yalnız örneğimizde mal A' dan rıza ile alınmış olmalıdır. 3. kişi mal üzerinde mutlak hak elde etmiş olmalıdır. Rıza dışı elden çıkan mallarda C' nin iyi niyeti korunmaz. Bazen korunabilir. Mal pazardan açık artırmadan alınmışsa iyi niyet kısmen korunur.
Taşınmaz Mallarda İyi Niyet:
A' nın tarla üzerinde hakkı var mı yok mu tapuya bakılır. Yanlışlıkla B 'ye tescil edilmiş (yolsuz tescil) A malın gerçek sahibi ise A B' ye dava açar. C' nin hak sahibi olabilmesi için Tapu sicilinde yolsuz tescil olmalı ve C bu yolsuz tescile güvenerek arsayı almalıdır. Ayrıca C iyi niyetli olmalıdır.
7. Hakların Kanıtlanması:
Medeni kanunu 6. maddesi Hak ileri süren hakkın dayandığı olayları kanıtlamaktan sorumludur.
Medeni Kanunun 7.Maddesi Resmi sicil ve senetlerin içeriklerinin doğru olduğu kabul edilir.
Doğru olmadığını ileri süren iddiasını her türlü delille kanıtlayabilir. Nüfus sicilinde yaş ya da cinsiyet yanlış işlenmiş olabilir. Kadın askere çağrılmıştır. Kadın olduğunu ispatlamalıdır.
7.1 Karina: Bildiğimiz bir olaydan sonuç çıkarmaktır.
7.1.1 Yasal Karina: Taşınır bir malı elinde tutan onun sahibidir.(mülkiyet karinası)
7.1.2 Tabii Karina:
Bir davada karinaya dayanan değil tersini iddia eden kanıtlamalıdır. Herkesçe bilinen olayların kanıtlanması gerekmez. Olağan dışı olayları ileri süren kanıtlamalıdır. Yasal kuralların kanıtlanması gerekmez. Varsayıma dayanan değil tersini söyleyen kanıtlamalıdır.

8. Eylem Yeteneği
Kişinin kendi davranışı ile hak veya borca sahip olabilme yeteneğidir.
Kişi
8.1 Hak ve Eylem Yeteneği

1. Hak yeteneği demek kişi hakka veya borca sahip olabilir mi demektir. Kişi belli bir davranışı sergilemese de o hakka sahip olur oysa eylem yeteneğinde kişi bir şey yaparak bir hak sahibi olur.
2. Hak yeteneği bakımından bütün gerçek kişiler birbirine eşittir. eylem yeteneğinde kişiler farklı guruplara ayrılırlar.
3. Hak yeteneği gerçek kişilerde tam ve sağ doğumla baslar. Oysa eylem yeteneği sonradan kazanılan bir yetenektir.

8.2 Eylem Yeteneğinin Koşulları
8.2.1 .Sezginlik: Kişinin ayırtım gücünün olmasıdır.
Doğru ile yanlışı ayırt edebilme kapasitesidir. Akılla ilgili bir durumdur.Kişi yaptığı işin ne sonuçlar doğurabileceğini biliyorsa sezgindir.Bir çocuğun elini ateşe sokması(bebek) bu çocuğun ayırtım gücü yoktur.7 yaşındaki bir çocuk simit alırken 100000 tl vereceğini genel olarak bilir.Ayırtım gücü vardır.Ama arsa satışını bilemez ayırtım gücü yoktur.
Bazı kişilerin ayırtım gücü hiç yoktur.Bazı kişileribn bazı olaylarda vardır, bazı olaylarda yoktur.Buna ayırtım gücü nisbiliği denir.her olayda ayrı ayrı incelenmelidir.Şehirli bir çocuk otoyoldan geçmemesi gerektiğini bilir.Köylü çocuk bilmeyebilir.K,işinin sosyal kültürel durumu etkilidir.
Ayırtım Gücünü Neler Ortadan Kaldırabilir.

1. Yaş Küçüklüğü
2. Akıl Hastalığ
Kişinin beyinsel bir rahatsızlığı olması sebebi ile kişi doğruyu yanlışı ayıramaz.

3. Akıl Zayıflığı
Beyin yeterince gelişmemiştir gelişememiştir.Bunlara saf tipler deriz.

4. Sarhoşluk

3 durum söz konusudur.

• İçkili 0lma ( içki almıştır ama ayırtım gücü yerindedir.)
• Kişi o kadar içmiştirki ayırtım gücü ortadan kalkmıştır.(Sarhoş olma)
• Ayyaş olma durumunda ise kişi içki içmeden duramnaz içerken sarhoştur.

   5.    Uyurgezerlik, hipnotizma, uyutturucu
8.2.2 Erginlik:Reşit olma
Kişinin yaşıyla ilgili bir durumdur.Kişinin eylem yeteneğine sahip olabilmesi için belli bir yaşta olması gerekmektedir.İnsanın biyolojik gelişimi ile ilgilidir.Erginlik yaşı ülkeden ülkeye değişebilir.Türki,ye için bu yaş 18 dir.18 olağan erginlik yaşıdır.Ancak yasa 2 ergenlik yaşı daha kabul etmilştir.
8.2.2.1 Evlenme ile kazanılan erginlik:
Erkeklerde 17 bayanlarda 15 dir.Bir kişi evlenirse yasa o kişiyi ergin kabul eder.Yasa kişinin aldığı sorumluluk nedeni ile bu uygulamayı getirmiştir.Kadın 15 inde evlendi 16 sında boşandı erginlik devam eder.Ama kişi bir derneğe üye olamaz.
8.2.2.2 Yargısal Erginlik
Yargıç kararıyla kişinin ergin olması demektir.Belli koşullar varsa yargıç böyle bir karar verir.
A)Kişi en az 15 yaşını tamamlamış olacak
B)Sezgin olacak yani ayırtım gücüne sahip olacak.
C)Ana babanın onayı olacak
D)Kişinin ergin olmasından bir yarar sağlayacak.Yargıç daha çok bunun üstünde durur.
Çocuk babasının mağazasında her işi biliyor baba öldü.
8.2.3 Kısıtlı olmama
Kısıtlı olmak demek bir kişinin eylem yeteneğinin elinden alınması demektirMahkeme karar verir.Kısıtlanmış kişiye mahcur denir.Kişi niye kısıtlanır( kendi yararı vardır)

1. Akıl hastalığı varsa
2. Akıl zayıflığı varsa
3. Kötü bir yaşam sürüyorsa 25 yaşındaki bayan sokakta yaşıyorsa
4. Malları kötü yönetmek
5. Ayyaşlık
6. 1 yıldan fazla hapis cezası.Kişi eşini ve mallarını yönetemez.Yargıç taktir yetkisini kullanarak karar verir.1-5 yıl sonra kalkabilir.
7. Kişinin kendi isteği ile kısıtlanması(herkez isteyemez) Sakatlar ileri yaşta olanlar Kişi kısıtlanırsa artık eylem yeteneği kalkmıştır.Kısıtlama eylem yeteneği olanşar için geçerlidir.

8.3 Eylem Yeteneği Bakımından Gerçek Kişiler
8.3.1 Yetenekliler
Eylem yeteneğinin 3 koşulunuda taşıyan kişilerdir.Sezgin ergin kısıtlı olmayan kişilerdir.
8.3.1.1 Tam Yetenekliler
3 koşulada sahiptirler her türlü sözleşmeyi yapabilirler.sorumlu olabilirler.
8.3.1.2 Sınırlı Yetenekliler
3 koşulada sahiptirler Bu gurup 2 alt guruba ayrılır.
Evli kadın
Kendisine Yasal Danışman Atananlar
Çok önemli işlemlerde kişinin deneyimsiz olduğu bir konudakişi isterse yasal danışman atayabilir.

• Kişi dava açıyorsa
• Bir şirkete ortak oluyorsa

Kişi yargıçtan danışman atamasını ister.
8.3.2 Yeteneksizler
Eylem yeteneğinin 3 koşulundan birini taşımazlar
8.3.2.1 Tam Yeteneksizler
Ayırtım gücü olmayan yani sezgin olmayan kişilerdir.Tam yeteneksizlerin işlem yetenekleri yoktur.Her nasılsa yapmışlarsa bu sözleşme kesin geçersizdir.
Kesin geçersizlik demek;

• Yapılan işlem hiçbir sonuç doğurmaz sanki yapılmamış gibi değerlendirilir.
• Bu geçersizlik için dava açmak zorunlu değildir.
• Kesin geçersizlik her zaman ileri sürülebilinir.
• Kesin geçersizliği taraflar ileri sürmese bile yarıç resen (kendiliğinden) göz önünde bulundurmak zorundadır.
• Kesin geçersiz işlemler zamanla dahi geçerli, olamazlar
• .Kesin geçersiz işleme dayanarak verilenlerin geri verilmesi gerekir

Bu durumların istisnaları vardır(Kesin Geçersizliğin İstisnaları Vardır)

1. Tam yeteneksizler evlenemezler.Ama evlilik iptal edilinceye kadar geçerli olur
2. Ölüme bağlı işlemler.Vasiyetname tam yeteneksizce yapılmışsageçerlidir.İptal edilebilinir.İptal edilene kadar geçerlidir.Mirasçılar isterse uygulanabilinir.
3. Dürüstlük kuralıMilli piyangodan para kazanırsa parayo alabilir.

Tam yeteneksizler adına yasal temsilci iş yapar.Yalnız 3 işlemi gerçekleşitiremez.
1)Vakıf Kuramaz
2)Bağış Yapamaz
3)Kefil Olamaz
8.3.2.1.1 Haksız Eylem Bakımından Tam Yeteneksizlerin Durumu
Haksız eylem yetenekleri yoktur.Başınızı yararlarsa sorumlu olamazlar.
İstinaları

• Hakkaniyet nedeni ile ise örneğin deli zengin fakirin evini yakmışparası olduğundan yaktığı evin parasını verir.

8.3.2.1.2 Kusursuz sorumluluklar bakımından Tam Yeteneksizlerin durumuTam yeteneksizler verdikleri zarardankusurlu olmazler.Bazı durumlrda kusurlu olmasanızda verdiğiniz zarardan sorumludursunuz.Yeni arabanızın fireni patladı .zarar dan sorumlu olursunuzTAm yeteneksizin evi var.Balkon çöktü.Tam yeteneksiz sorumludur.
Ayırtım gücünü geçici olarak yitiren kişilerbu süredeki zararlarından sorumludurlar.eğer bu kişi ayırtım gücünü yitirmesinden sorumlu olmadığını kanıtlarsahiçbir zarardan dolayı sorumlu olmaz.
8.3.2.1.3 Dava Yeteneği Bakımından Tam Yeteneksizlerin Durumu
Dava açamazlar bunlara karşı dava açılamaz.Yasal temsilci dava açabilir.
8.3.2.2 Sınırlı Yeteneksizler
Ayırtım gücü olan ama ergin olmayan veye kısıtlı olan kişilerdir.Sezgin ama ergin değil veya sezgin ama kısıtlı.
8.3.2.2.1 Hukuki İşlem Bakımından Sınırlı Yeteneksizler
Ancak yasal temsilcilerinin onayı ile işlem yapabilirler.Onay işlemden önce ise izin,işlemden sonra isegicazet denir.Hicazet açık veye örtülü olarak verilebilinir.Hicazet ya da izin işlemin bir kısmı ya ad hepsi için verilebilinir.
Sınırlı yetebneksiz izin almadan iş yapmışsasorumlu değil.Karşı taraftaki sorumludur.İşlem yapılmış gibi sayılır.Buna askıda geçersiz işlem denir.2 gurup istisnası vardır.
8.3.2.2.1.1 Sınırlı Yeteneksizlerin tek başına yapabilecekleri işlemler.

• Karşılıksız kazanmalarda bulunabilirler.(bağış)
• İbra ( Alacaklının alacağından vazgeçmesi) aklanma yapabilirler
• Temsilci alarak işlem yapabilirler.
• Kişiye sıkı biçimde bağlı hakları kullanabilirler.
• Vasiyetneme doldurabilirler 15 yaşını doldurmaları gerekir
• İlem yetenekleri bazı durumlarda artar.

Yeteneğin genişlediği durumlar

1. Bir meslek ya de sanatla uğraşmasına izin verildiği durumda o meslek ya da sanatla ilgili ne gerekiyorsa yapabilir.Berber dükkanı kiralıyabilir.
2. Ailesi dışında yaşamasına izin verilmişse kazancını istediği gibi harcayabilir.

8.3.2.2.1.2 Sınırlı yeteneksizlerin hiç yapamayacağı işlemler.
Bu işlemleri yasal temsilci de yapamaz.

1. Kefil 0lamazlar
2. Vakıf kuramazlar
3. Bağış yapamazlar

8.3.2.2.2 Sınırlı Yeteneksizlerin Haksız eylem yetenekleri
Ayırtım yetenekleri olduğuna göre haksız eylem yetenekleri tamdır.
8.3.2.2.3 Sınırlı yeteneksizlerin dava yetenekleri
İşlem yeteneklerinin olduğu konularda dava yetenekleride vardır.İşlem yeteneklerinin omadığı konularda dava yetenekleri de yoktur.
8.4 Kişilik Türleri
8.4.1 Gerçek Kişi

• Bütün insanlar kişidir.Çünkü her insanın hak yeteneği vardır.
• Ama yasa koyucu bazı haklara kısıtlamalar getirmiştir.Mesala 35 yaşını geçmemiş kişi evlat edinemez.

• Sınırlama yurttaşlık hakları ile ilgili olabilir. Abancılar türkiyede berberlik yapamaz.

8.4.2 Tüzel Kişi

• Bakanlıklar, kitler, belediyeler, üniversiteler, anonim kollektif vb şirketler
• İnsan dışındaki varlıkları kişi, yapan sadece yasalardır.

Evlenemezler, miras sahibi olamazlar.
8.5 Kişilik Ne Zaman Başlar
MK : Kişilik sağ va tam doğumla başlar.
Sağ doğum: Canlı doğum
Tam doğum: Ana rahminin dışında olmak.
Ana rahminde çocuk varsa sağ ve tam doğduğunda haklardan yararlanır.
8.6 Kişilik Ne Zaman Sona Erir
Ölümle sona erer . Hakkıda olmaz borcuda olmaz. Kişinin ölümü kanıtlanmalıdır. Nüfuz sicili ile. Ceset yoksa ispata yönelik 2 kurum vardır.
8.6.1 Ölüm Karinesi

Bir kişi ölümüne kesin gözüyle bakılacak bir tehlikede bulunup cesedi bulunamamışsa kişi ölüdür. Vali ya da kaymakam nüfusa bildirir.

8.6.2 Yitiklik (Gayiplik) Tehlike çok büyük değilse kişi kazadan kurtulmuş olabilir. Ölümü kesin olmayan olası bir tehlikede kaybolan kişiler için geçerli bir kurumdur. Yitiklik kararı için mahkeme karar verir.
Örnek
Pervaneli uçak düştü iki kişinin cesedi yok .Yargıcın yitiklik kararı verebilmesi için 3 koşul gereklidir.

1. Alttaki 2 durumdan birinin olması gerekmektedir.

• Kişi ölümü çok olası bir tehlikede bulunması gerekir.
• Kişiden uzun zamandan beri haber alınamıyor olması gerekir.

1. Belli bir sürenin geçmiş olması gerekir. Ölüm tehlikesine dayanarak karar alacaksanız 1 yıl, kişiden haber kesilmişse 5 yıl geçmesi gerekir.

Yitiklik kararıyla birlikte bütün haklar mirasçılara geçer.Kişi gelirse ölmemiş olabilir diye mahkeme mirasçılardan teminat ister.Teminat ; yitiklik kararı ölüm tehlikesine dayanmışsa 5 yıl , haber alınmamasına bağlanmışsa 15 yıl olur.
Evlilik bakımından: Evliliği sürdürmek yada bitirmek sağ kalan eşe kalmıştır.
8.7 HISIMLIK: İki kişi arasındaki hukuksal ilişki demektir. 3 türü vardır.
8.7.1 Kan Hısımlığı: Birbirinin soyundan ya da ortak bir soydan gelenler arasındaki ilişkidir.
8.7.1.1 Alt Soy-Üst Soy Hısımlığı:Birbirinden doğan ya da türeyenler içindir.
Kare ve dikdörtgenler erkek bireyle yuvarlaklar ise bayan bireyleri temsil etmektedir.
8.7.1.2 Çevre Hısımlığı: Ortak bir soydan gelenler arasındaki hısımlıktır. Kardeşler kuzenler

Hısımlığın Yakınlığının Derecesi:

1.derece: En yakın

2.derece

3.derece

4.derece

5.derece: 5. dereceden sonrasının önemi yoktur.

Yasaya göre yakınlığın derecesi doğum sayısına başlıdır.

8.7.2 Evlenme Hısımlığı: Evlenen kişinin eşinin kan hısımları ile hısımlığıdır.

Karı koca hısım değildir. Eşlerden birinin kan hısımlığı ile diğer eşin kan hısımları arasında kan hısımlığı yoktur.

8.7.3 Sözleşme Hısımlığı: Evlat edinme ile oluşan hısımlıktır. Evlat edinebilmesi için kişi 35 yaşını geçmeli ve çocukla yaş farkı en az 18 olmalıdır. Evlatlık daha çok evlatlığın yararına olan bir kurumdur. Bir kişinin evlatlık edinebilmesi için alt soyu olmaması gerekmektedir. Yargıcın evlatlık için izni gerekir. 2 3 kişi bir kişiyi evlat edinemez fakat karı koca birlikte evlat edinebilir. Eşin rızası olmadan evlat edinilemez.

 8.7.3.1 Evlat Edinme ile Doğan Hısımlığın Özellikleri:

1. Sınırlı bir hısımlıktır. Bu hısımlık evlat edinenle edinilen arasında bir hısımlıktır.

---

Dede ile evlatlık arasında hısımlık yoktur.
2. Evlat edinme ile doğan hısımlık ortadan kaldırılabilir: Belli koşullara bağlıdır bu evlatlı9ğın kaldırılması a) Evlatlık gerektiği gibi davranmıyorsa b) Evlat edinen gereğini yapmıyorsa.
3. Mirasta Gözükür: Yalnızca evlatlık mirasçıdır. Evlat edinen evlatlıktan miras edinemez. BU miras sözleşme ile ortadan kaldırıla bilinir. Kan hısımlığında çocuğunuzun miras hakkını engelleyemezsiniz.
4. Evlatlıkla, evlat edinen evlenebilir. Evlatlık biter karı koca olurlar.

8.8 Yerleşim Yeri (İkametgah)

Bir kişinin belli bir yerle ilişkisi demektir. Yerleşim yeri (ikametgah) adres değildir. Kenttir, İstanbul Ankara vb. Bir kişiye dava açılacaksa yerleşim yerinde açılır. Yerleşim yerinin önemi buradan gelir.

2 Türlü yerleşim yeri vardır:

8.8.1 isteğe Bağlı Yerleşim Yeri: Kişi yerleşim yerinin kendi belirler. Bu isteğe bağlı yerleşim yeri yetenekliler için geçerlidir. Yasada yerleşim yeri kişinin yerleşmek niyeti ile oturduğu yerdir.

• Oturma Niyeti: Bir yerde yaşamını sürdürme niyeti varsa oturma koşulu oluşmuş demektir. Objektif koşuldur.
• Yerleşme Niyeti: Sübjektif koşuldur. Kişini oturduğu yerde yerleşme niyetinin olması demektir. Yani uzun süre orda yaşama.

Oturma niyeti ile yerleşin niyeti aynı ev içinse orası yerleşim yeridir. Ancak belirli kişilerin oturduğu yeri yerleşim yeri olmayabilir askerler memurlar için.

8.8.2 Yasanın Belirlediği Yerleşim Yeri: Kişinin yerleşim yerini yasa belirler.

Yasa;

• Velayet altında bulunan kişilerin(18 yaşından küçük kişilerin) yerleşim yeri Anne ve babalarının yerleşim yeridir(ikisi de velayete sahipse). Velayet hakkı annede ise çocuğun yerleşim yeri annenin yerleşim yeridir.
• Eli kişilerden kadının yerleşim yeri kocanın yerleşim yeridir.
• Vesayet altında bulunan kişinin yerleşim yeri vesayeti veren mahkemenin bulunduğu yerdir.

Hangi tür yerleşim yeri olursa olsun 3 ilke vardır.

1. Her kişinin bir yerleşim yeri vardır. Yerleşim yerinin zorunluluğu ilkesi denir.
2. Kişinin aynı anda yalnız bir yerleşim yeri olabilir. Buna yerleşim yerinin tekliği ilkesi denir.
3. Yerleşim yerinde süreklilik vardır. Buna da süreklilik ilkesi denir.

Ders Notu 3 Olgu Çalışmaları

OLGU 1

A 35 YAŞINDA VE KISITLIDIR. A BİR MALINI SATAR.

1. A EYLEM YETENEĞİ BAKIMINDAN HANGİ GURUBA GİRER.
2. A'NIN YAPTIĞI İŞLEM GEÇERLİMİDİR NEDEN TARTIŞINIZ
3. Bu GEÇERSİZLİĞİN TÜRÜNÜ VE ÖZELLİKLERİ AÇIKLAYINIZ
4. A BAŞKALARINA VERDİĞİ ZARARDAN SORUMLU TUTULURMU
5. A NIN HAK YETENEĞİ VARMIDIR.

İpucu: Sınırlı yeteneksizce yapılan işlem askıda geçersizdir. Yasal temsilci yapılan işleme onay verir ya da vermez. Yasal temsilci yapılan işleme onay verirse Hicaz denir. Sınırlı yeteneksizler işlemlerini yasal temsilcileri ile yaparlar. İşlemden önce izin almak koşulu ile kendi işlemlerini yapabilirler. İzin alınmadan yapılan işlemler yasal temsilcinin onayına bağlıdır. Bu duruma askıda geçersizlik denir.

Askıda Geçersizliğin Sonuçları:

• Sözleşme diğer tarafı bağladığı halde sınırlı yeteneksizi bağlamaz. Yasal temsilciyi baş vurulur.
• Yasal temsilci onay verirse işlem başından itibaren geçerlidir. Yasal temsilci işlemin bir kısmına da onay verebilir. O halde onay verilen kısım geçerlidir. Yasal temsilci işleme onay vermezse işlem iptal edilir.
• B belli bir süre ister. Bu süre zarfında yasal temsilci izin verirse işle4m geçerlilik kazanır. Yasal temsilci bu süre boyunca sessiz kalırsa işlem geçersiz sayılır.
• A (sınırlı yeteneksizler) verdiği zarardan sorumludur.
• A nın hak yeteneği sağ ve tam doğumla başlar

OLGU 2

16 YAŞINDAKİ A, BİSİKLETİ İLE GİDERKEN BİR OTOMOBİLE ÇARPAR. ARACIN SAHİBİ A NIN KAZAYA NEDEN OLDUĞUNU İLERİ SÜREREK 5 MİLYON ZARARIN ÖDENMESİNİ İSTER. YANINDA PARA OLMAYAN A 5 MİLYON LİRALIK BİR SENET İMZALAR.

1. A EYLEM YETENEĞİ BAKIMINF-DAN HANGİ GURUBA GİRER.
2. A OTOMOBİLE VERDİĞİ ZARARDAN SORUMLU TUTULABİLİRMİ
3. A NIN İMZALAIĞI SENET GEÇERLİMİDİR.
4. A NIN BABASININ ARAÇTA YALNIZ 3 MİLYON LİRALIK ZARAR VAR DEYİP ÖDEYECEĞİNİ SÖYLEMESİ BU SORUNUN ÇÖZÜMÜNÜ ETKİLERMİ

İpucu: A ergin değildir. Sezgin ise sınırlı yeteneksizdir. Sezgin değilse tam yeteneksizdir. Tam yeteneksiz ise kişi işlem geçersizdir. A (tam yeteneksiz ) verdiği zarardan sorumlu değildir. A sınırlı yeteneksizse verdiği zarardan sorumludur.

OLGU 3

A ARKADAŞI B YE TELEVİZYONUNU KULLANMAK İÇİN ÖDÜNÇ ALMIŞTIR.

1. A TELEVİZYONU C YE SATARSA C TELEVİZYONUN MÜLKİYETİNİ KAZANABİLİRMİ NEDEN NASIL
2. A B NİN TV SİNİ ÇALMIŞ OLSA İDİ VE DAHA SONRA C YE SATMIŞ OLSA İDİ YUKARDAKİ SORUNUN CEVABI DEĞİŞİRMİ İDİ NEDEN NASIL
3. C ÇALINTI TV Yİ İKİNCİ EL SATAN BİRYERDEN ALMIŞ OLSA İDİ İYİ İNYETİ KORUNURMUYDU NASIL
4. A 18 YAŞINDAN KÜÇÜK OLSA İDİ YANİ HUKUKİ İŞLEM YAPMA YETENEĞİ BULUNMASA İDİ C NİN İYİ NİYETİ KORUNURMUYDU

İpucu: C iyi niyetli ise malın sahibi olur. Fakat mal sahibinin rızası dışında alınmışsa mal C nin olamaz. A sınırlı yeteneksiz ise Yasal temsilci izin vermezse C nin iyi niyeti önem kazanmaz.

OLGU 4

GERÇEKTE A YA AİT OLAN BİR TAŞINMAZ MAL TAPUYA YANLIŞLIKLA B ADINA TESCİL EDİLMİŞTİR. B KAYDIN YANLIŞ OLDUĞUNU BİLMESİNE RAĞMEN TAŞINMAZ MALI C YE SATMIŞTIR.

1. İYİ NİYETİ KİM İSPATLAR
2. TAŞINMAZ MALIN GERÇEK DEĞERİ 6 MİLYAR İKEN C MALI B DEN 1,5 MİLYARA ALMIŞ İSE C NİN İYİ NİYETLİ OLDUĞU SÖYLENEBİLİRMİ
3. C MALIN MÜLKİYETİNİ KAZANABİLİRMİ KOŞULLARINI BELİRTEREK AÇIKLAYINIZ.
4. A ADINA KAYITLI BİR TAŞINMAZI B C YE SATMIŞ İSE C İYİ NİYET İDDİASINDA BULUNABİLİRMİ NEDEN
5. İYİ NİYET HANGİ ANDA ARANIR. 3 VE 4 NOLU SORUKARI DİKKATE ALARAK BU SORUYU YANITLAYINIZ.

İpucu: A malın sahibi olduğunu kanıtlamak zorundadır. A C nin iyi niyetli olup olmadığını ispatlar. 3 kişiler bunu ispatlamak zorunda değildir. 3. kişiler için iyi niyet karinası vardır. İspatlamak zorunluluğu yoktur. Aksini iddia eden ispatlar. C 6 milyarlık malı 1,5 milyara almıyorsa ve resmi sicile güvenerek malı satın almış ise C malın mülkiyetine sahip olur. İyi niyet tapudaki işlemde aranır.

OLGU 5

RUHSAL SORUNLARI OLAN 15 YAŞINDAKİ A MALINI B YE SATAR

1. A İLE B ARASINDAKİ İŞLEM GEÇERLİMİDİR. NEDEN NASIL
2. B SATIN ALDIĞI MALI C YE DEVREDERSE MAL GERİ ALINABİLİRMİ . NEDEN KOŞULLARINI YAZARAK AÇIKLAYINIZ.

İpucu: A sezgin ise sınırlı yeteneksiz. Sezgin değilse tam yeteneksizdir. A tam yeteneksiz ise A ile B arasındaki işlem kesin geçersizdir. Mal C den geri alınır. A sınırlı yeteneksiz ise yasal temsilciden onay alınırsa B malın sahibi olur.

OLGU 6

82 YAŞINDAKİ A BASINDAN KALAN ÇOK DEĞERLİ BİR MALI DÜŞÜK BİR FİYATLA B YE SATAR. A NIN OĞLU A NIN YAŞLILIĞI NEDENİ İLE BUNADIĞINI İLERİ SÜREREK İŞLEMİN İPTALİ İÇİN DAVA AÇAR.

1. A NIN HAK YETENEĞİ VARMIDIR. NEDEN AÇIKLAYINIZ
2. A EYLEM YETENEĞİ BAKIMINDAN HANGİ GURUBA GİRER. NEDEN
3. A İEL B ARASINDAKİ İŞLEM GEÇERLİMİDİR.
4. B SATIN ALDIĞI MALI C YE DEVREDERSE MALIN SAHİBİ KİMDİR. NEDEN KOŞULLARINI YAZARAK YANITLAYINIZ.

OLGU 7

SARHOŞ A MALINI B YE SATAR.

1. A NIN EYLEM YETENEĞİ VARMIDIR. NEDEN
2. A İLE B ARASINDAKİ İŞLEM GEÇERLİMİDİR. NEDEN AÇIKLAYINIZ
3. A VERDİĞİ ZARARDAN SORUMLU TUTULABİLİRMİ. A SORUMLULUKTAN NASIL KURTULUR. AÇIKLAYINIZ.

İpucu: a sezgin olmadığı için tam yeteneksizdir. Aile B arasındaki işlem A tam yeteneksiz olduğu için geçerli değildir. Sarhoşların haksız eylem yeteneği tamdır. Verdiği zarardan sorumludur. Ancak sarhoş olasında kusuru yoksa verdiği zarardan sorumlu değildir .

ÖZET

1. Sınırlı yeteneksiz adına yasal temsilci işlem yapar. İşlemden önce yasal temsilci işlem için onay verirse sınırlı yeteneksiz işlemi bizzat kendisi yapabilir.
2. Tam yeteneksiz (sezgin olmayan kişiler) kişilerin yaptığı bütün işlemler geçersizdir. Haksız eylem yetenekleri yoktur.
3. Kesin geçersizlik tam yeteneksizlerim yaptıkları işlemler meydana gelir. Sınırlı yeteneksizlerin yaptığı işlemlerde onay gelmez ise kesin geçersizlik söz konusudur.

Ders Notu 4  Kişilik Hakları: 1. Kişilik Hakkı Nedir? Çok önemli haklardandır. Kişiyi kişi yapan değerlerdir. Bu haklar olmazsa insan kişi olamaz. Tüzel kişiliklerde de bu haklar vardır. İnsanını vücudu üzerindeki hak kişilik hakkıdır. Hak yeteneği ve eylem yeteneği kişilik haklarındandır.
2.Kişilik Haklarının Özellikleri:

1. Kişilik hakları mutlak haklardandır. Herkese karşı ileri sürülebilir.
2. Parayla ölçülemeyen haklardandır.
3. Kişilik hakları kişiye sıkı biçimde bağlı haklardandır. Yani yalnızca hak sahibi kullanabilir.
4. Kişilik hakları başkasına devredilemez.

3. Kişilik Hakları Türleri :
3.1 Bedensel Haklar: Saç,böbrek , ayak gibi organlarımız üzerindeki haklarımızdır. Hiç kimsenin bedenine kişinin isteği olmadan dokunulamaz. Bir kişinin üzerinde isteği dışı işlem yapılamaz. Kişinin ayırtım gücü varsa rızayı kendisi gösterir. Örneğin kişide kan kaybı var şokta ayırtım gücü yok ama ayırtım gücü olsaydı rıza verecekti yani varsayıma dayanarak işlem yapılır. Kişinin rızası varsa yapılacak işlem onu iyileştirmeye yönelik olmalıdır. Kişi kobay olarak kullanılamaz. Böbrek nakli kan nakli gibi durumlarda her iki tarafın da rızası olması gereklidir. Nakil gerçekleştirildikten sonra iki tarafında yaşamı olumuz etkilenmemelidir. Kişi ölümünden önce vasiyetnamesinde organ nakli belitmişse organ nakli olur. Kişi sağlığında böyle bir izin vermemişse yakınları izin verebilir. Aksi taktirde ölü üzerinde işlem yapılamaz. Ceset ölen kişinin yakınlarının kişilik hakkıdır. Estetik ameliyatı kişiliyi iyileştirmeye yönelik olmalı. Sağlığını olumsuz etkilememelidir. Kişi isterse kendini kısır yaptırtabilir. Çocuk aldırma ilk 10 hafta için geçerlidir. 10. haftadan sonra çocuk aldırmak suçtur.
3.2 Manevi Nitelikteki Haklar: Onur, özgürlük, haysiyet üzerindeki haklarımızdır. 3 çeşit manevi haktan bahsedebiliriz.

• Kamuya Açık Alan: Herkesin bilebileceği taraflarımızdır. Bunların kullanılması hukuka uygundur.
• Özel Alan: Herkesin bilemeyeceği ancak yakınlarımızın bilebileceği tarafımızdır.
• Giz alanı /(Sır alanı): Hiç kimsenin bilmesini istemediğimiz tarafımızdır. Kişinin izni olmadan sır alanının duyurulması, yazılması hukuka aykırıdır. Kişi toplumdan uzaksa sır alanı çoktur. Ama topluma mal olmuşsa giz alanı daha geniştir. Kişinin izni varsa kişilik haklarının zedelenmesi söz konusu değildir.

Özgürlükler de manevi nitelikteki kişilik haklarındandır. Özgürlük insan olmadır. Kişi istese bile özgürlüğünden vazgeçemez. Özgürlükleri sınırlandıramayız ya da kaldıramayız.

3.3 Ekonomik ve Mesleki Nitelikteki Haklar: Ticaret üzerindeki hakkımız.

Kişinin mesleki sırlarını açıklamak hukuka aykırıdır. Kişilik itibarını zedeleyecek davranışlarda açıklamalarda bulunmak hukuka uygun değildir. Kişilik haklarını zedeler.

Kişinin yaşam hakkı birinci sırada yer alır. Vazgeçilemez bir haktır yaşam hakkı. İdam cezası hukuka uygun bir davranış değildir. Yaşam hakkını bir başkası alamaz. Kişi yaşam hakkından vazgeçemez (ötenazi).

4. KİŞİLK HAKLARI- - - - BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

Basın özgürlüğü basında çalışanların değil toplumun basın özgürlüğüdür. Basının yaptığı hizmet kamu hizmetidir. Toplumu basın aydınlatır. Demokratik ülkelerde basın çok önemlidir. Basını satın alan devletler demokratik değildir.

4.1  Basın Özgürlüğünün Kişilik Haklarının önüne Geçmesi

Basın Özgürlüğü Şu Koşullarda Kişilik Haklarının Önüne Geçer:

1. Verilen haber doğru ise
2. Haber güncel olmalıdır. Haberin haber niteliği toplumun dikkatini çekecek nitelikte olmalıdır. 50 yıl önce olmuş olayı kişiyi zedelemek için bugün veriyorsa bu durum kişilik haklarını zedeler.
3. Haberin verilmesinde kamu yararı olmalıdır.
4. Haberle, haberin verilmesi arasında uygunluk olacaktır. Kişiliği zedelemeden haber vermeli amaç haberi kullanarak kişiliğe zarar vermek olmalıdır.

Hak yeteneği ve eylem yeteneği kişilik haklarındandır. Hiç sözleşme yapmayacağım diyemeyiz. Kişinin adı da kişilik haklarındandır. Ad 2 ye ayrılır ad ve soyad olmak üzere. Ad soyad bir kişinin ayırıcı özelliğidir. Soyad kişinin soyunu belirtir. Tüm adlar hukuken korunurlar. Ad mahkeme kararı ile değiştirilebilir. Haklı nedenlerle değiştirilir. Soyad soyu belirtmiyorsa değiştirilebilir.

By İktisat Bilgisi on Şubat 06, 2015